Tri Unuaktaj Komedioj

	Paĝ'o
La mal'feliĉ'ul'o'j. Unu'akt'a komedi'o de Louis Schneider laŭ A. v. Kotzebue. Esperant'ig'is Leopold Elb (Eduard Bloch, Teatr'a korespond'ad'o No. 88.)	1
Tie ĉi oni parol'as Esperant'e. Unu'akt'a komedi'o de T. Williams (1859) traduk'it'a kaj aranĝ'it'a de M. Hankel	55
La Renkont'o. Komedi'et'o original'e verk'it'a de Marie Hankel	87

Scen'o I.

Petro Falk (simpl'e vest'it'a, sid'as apud tabl'o fum'ant'e pip'o'n). Mustard'o (en'ir'as).

Petro.

Jen vi Mustard'o, tiel rapid'em'a? Ĉio pret'a?

Mustard'o.

Ĉio. Mi ordon'is al la pord'ist'o, las'i supr'e'n'ir'i ĉiu'n, kiu demand'os pri Minher van der Kapel'e'n. Jen, en la antaŭ'ĉambr'o du'dek seĝ'o'j kaj du kanap'o'j. Jen (montr'as la flank'a'n ĉambr'o'n), bon'a maten'manĝ'o: kaviar'o, ŝink'o, omar'salat'o – nur delikat'aĵ'o'j. Ĉokolad'o'n por la sinjor'in'o'j, bon'eg'a'j'n vin'o'j'n por la sinjor'o'j, eĉ cigar'o'j'n mi tie'n met'ig'is – se iu ŝat'us fum'ad'o'n.

Petro.

Bon'eg'e! Ĉio est'as pri'zorg'it'a! Ĉu vi ne est'as iom sci'vol'a, kial vi far'is tiom da prepar'o'j?

Mustard'o.

Cert'e, tre'eg'e sci'vol'eg'a – sed kio'n mi gajn'us per demand'ad'o? Mi ja kon'as vi'n de tri'dek jar'o'j kaj mi sci'as, ke vi neniam parol'as pli ol nepr'e est'as neces'e.

Petro.

Prav'a vi est'as, sed ankaŭ ne'prav'a, laŭ vid'punkt'o. En mi'a'j amerik'a'j plant'ej'o'j, ĉirkaŭ'it'a de nigr'a serv'ist'ar'o, kiel ĉef'o de grand'a komerc'a 4 negoc'o, mi hav'is motiv'o'n por ŝpar'i parol'o'j'n. Tie vi est'is mi'a serv'ist'o, sed de kiam mi re'ven'is Eŭrop'o'n, vi est'as mi'a amik'o, kaj, laŭ mi'a opini'o, vi ankoraŭ ne hav'is okaz'o'n por plend'i, ke mi ne konfid'is al vi.

Mustard'o.

Efektiv'e – tial mi ja ne kompren'as, kial vi atend'as hodiaŭ tiom da hom'o'j?

Petro.

Mi'a'j'n hered'ont'o'j'n!

Mustard'o.

Di'o mi'n gard'u! Kiel vi mi'n ek'tim'ig'is! Ĉu ebl'e vi intenc'as mort'i?

Petro.

Mi jam mort'is. Jen (don'as al li gazet'o'n) leg'u la not'o'n kun la ruĝ'a sub'strek'o.

Mustard'o (leg'ant'e).

“El la Hag'o, la 15^an de Juni'o.” (Parol'as.) Tio ja est'as mal'nov'a gazet'o. (Leg'as.) “Antaŭ kelk'a'j semajn'o'j tie ĉi mort'is la riĉ'a amerik'a plant'ist'o Petro Falk.” Kio do? Nu, jen, bon'a ekzempl'o kia'manier'e la ĵurnal'ist'o'j mensog'as!

Petro.

Mi ne pretend'as, ke ili neniam mensog'as, tiu'n ĉi foj'o'n tamen ili ne mensog'is, sed ili nur tio'n raport'is, kio'n mi mem al ili send'is.

Mustard'o.

Sed vi ja ne est'as mort'int'a!

Petro.

Eĉ mort'eg'int'a, absolut'e mort'int'a! Tuj vi ek'vid'os, kial.

Mustard'o.

Nu tio'n iu ali'a kompren'u! (Leg'as.) “Petro Falk, mort'ant'e hav'is nek edz'in'o'n nek infan'o'n, sed ne'kalkul'ebl'a'n riĉ'aĵ'o'n, aŭ je kontant'a mon'o aŭ en bon'e rent'um'a'j plant'ej'o'j. Li'a patr'o'land'o est'is Saks'uj'o, kie laŭ'dir'e mult'nombr'a parenc'ar'o li'a ankoraŭ ekzist'as.” – Ĉu tio est'as ver'a?

Petro.

Cert'e.

Mustard'o (leg'as).

“En li'a testament'o li far'is hered'ont'o'n de la tut'o tiu'n el la parenc'o'j, kiu pruv'os ke li est'as la plej mal'feliĉ'a, kaj la plen'um'ant'o de la testament'o, Minher van der Kapel'e'n, fiks'is temp'lim'o'n je la 18^a de Aŭgust'o, kiam li est'os en Dresdeno kaj person'e ekzamen'os la pretend'o'j'n de ĉiu el la parenc'ar'o de la mort'int'o.” Tio ja est'as hodiaŭ!

Petro.

Est'as hodiaŭ.

Mustard'o.

Ho, nun mi kompren'as.

Petro.

Kio'n?

Mustard'o.

Okaz'os nun kvazaŭ famili'a festen'o. Sed, ĉu vi kon'as vi'a'j'n parenc'o'j'n?

Petro.

Ne unu el ili. Mi ja ir'is Amerik'o'n kiel dek'kvar'jar'a knab'o.

Mustard'o.

Ĉu est'as mult'e da ili?

Petro.

Kred'ebl'e, ĉar riĉ'ul'o ĉiam hav'as mult'a'j'n parenc'o'j'n.

Mustard'o.

Nu ili ja larĝ'e mal'ferm'os la okul'o'j'n, ek'vid'ant'e la mort'int'a'n kuz'o'n, kiu kontent'e fum'as pip'o'n.

Petro.

Provizor'e ili kon'at'iĝ'os kun mi nur, kvazaŭ mi est'us Minher van der Kapel'e'n, plen'um'ant'o de la testament'o.

Mustard'o.

Bon'e.

Petro.

Mal'long'e: Sol'a mi ja viv'is dum du'on'a jar'cent'o, tio nun komenc'as far'iĝ'i iom enu'ig'a. Mi mult'e klopod'is, kaj oft'e mi demand'is mi'n, por kiu. Tio'n mi almenaŭ dezir'as sci'i, antaŭ mi'a mort'o. Mi'a'n hav'o'n mi vol'as las'i al la plej ind'a el mi'a'j parenc'o'j, t. e. al la plej mal'feliĉ'a. Ali'e jen al'ven'us ia sen'taŭg'ul'o, okaz'e pli proksim'a, hered'us mi'a'n hav'o'n, kaj mok'us mi'n eĉ kuŝ'ant'a'n en tomb'o. Ne, jam nun mi vol'as elekt'i tiu'n el mi'a'j parenc'o'j, kiu iam ferm'u mi'a'j'n okul'o'j'n.

Mustard'o.

Sed, se ĉiu'j est'as feliĉ'a'j?

Petro.

Ĉiu'j feliĉ'a'j? Ĉu vi ne sci'as, ke feliĉ'ul'o'j est'as tiel sam'e mal'oft'a'j, kiel virt'ul'o'j?

Mustard'o.

Ebl'e unu al'iĝ'as al la ali'a.

Petro.

Ne ĉiam! Sed aŭskult'u! Iu en'ir'is la antaŭ'ĉambr'o'n. Se tiu est'as unu el mi'a'j parenc'o'j, en'las'u li'n, kaj se ven'as ceter'a'j, parol'u kun ili, ĝis kiam mi aŭd'ig'os la sonor'il'et'o'n, tiam en'las'u ali'a'n, sed ĉiam nur po unu, kompren'it'e?

Mustard'o.

Fid'u al mi! (El'ir'as el la mal'antaŭ'a pord'o.)

Scen'o II.

Petro (sol'a).

Nun, mal'jun'a Petro Falk, montr'u kia'n kon'o'n pri hom'o'j vi akir'is dum kvin'dek jar'o'j. Okaz'os ja strang'a'j pretend'o'j kaj sen'iluzi'iĝ'o'j, sed mi profund'e en'rigard'os en hom'a'j'n kor'o'j'n, ĉar oft'e hered-afer'o'j mal'kaŝ'as la ver'a'n sent'o'n kaj karakter'o'n de la hom'o'j.

Scen'o III.

Petro Falk. Gotfrido Falk (en'ir'as el la mal'antaŭ'a pord'o, iom'et'e ebri'a).

Gotfrido.

Sinjor'o, la lake'o al mi dir'is, ke mi trov'os maten'manĝ'o'n en tiu ĉi aŭ en la apud'a ĉambr'o.

Petro.

Kun kiu mi hav'as la honor'o'n parol'i?

Gotfrido.

Ĉi tie mi ne vid'as maten'manĝ'o'n, do mi supoz'as, ke en tiu ĉambr'o – (montr'as la apud'a'n ĉambr'o'n).

Petro.

Mi mem konduk'os vi'n tie'n, kiam mi sci'os . . ?

Gotfrido.

Kred'ebl'e Minher van der Kapel'e'n? Mi supoz'as tio'n sekv'e de vi'a tut'a ekster'aĵ'o. Mi est'as la hered'ant'o de la mal'jun'a Falk, de tiu amerik'a riĉ'eg'ul'o, li'a ne'pri'dub'ebl'a hered'ant'o.

Petro.

Ĉu ver'e? Tiam vi dev'us est'i la plej mal'feliĉ'a el li'a'j parenc'o'j, kiel vi tio'n vol'as pruv'i?

Gotfrido.

Minher van der Kapel'e'n, oni est'as tre mal'feliĉ'a kun neniam sat'ig'ebl'a soif'o, kiel la mi'a.

Petro.

Nu, ŝajn'as al mi, ke hodiaŭ vi jam iom sat'ig'is ĝi'n.

Gotfrido.

Mal'prav'e! Mi ja iom'et'e prov'is, sed la plen'a sat'ig'ad'o de mi'a soif'o est'as ekster la lim'o'j de ebl'ec'o, kaj ĵus pro tio mi dezir'eg'as tiu'n ripet'e cit'it'a'n maten'manĝ'o'n –

Petro.

Tamen mi pet'as, hav'u pacienc'o'n, nur por kelk'a'j minut'o'j, por ke mi antaŭ'e ek'sci'u, kiu'grad'e vi est'as parenc'o de la mort'int'a sinjor'o Falk.

Gotfrido.

Mi ne preciz'e sci'as. – Li'a nom'o est'as Falk, ankaŭ la mi'a est'as Falk; li posed'is mon'o'n; mi tia'n special'aĵ'o'n nur period'e posed'as, mi do est'as li'a ne'refut'ebl'a hered'ant'o kaj ĉiu'okaz'e mi est'as plen'senc'a.

Petro.

Se vi ne hav'as ali'a'n pruv'o'n de parenc'ec'o!

Gotfrido.

Mi'a'n grand'eg'a'n soif'o'n, –

Petro.

Eĉ tio kred'ebl'e ne est'os akcept'at'a kiel pruv'o. Ĉu vi do est'as el Saks'uj'o?

Gotfrido.

Ne, el Hanovero! – Sed ni pri'parol'u tio'n ĉe la jam cit'it'a maten'manĝ'o.

Petro.

Mi bedaŭr'as! Nur tiam, kiam mi konvink'iĝ'os, ke ia pruv'it'a rajt'o pri pretend'o –

Gotfrido.

Permes'u, sinjor'o. Ĉu mi'a nom'o ne est'as Gotfrido Falk, ne'pri'disput'ebl'e Falk. – Mi'a patr'o oft'e rakont'is al mi, ke li hav'is frat'o'n, ĉu tiu cirkonstanc'o ne supoz'ig'as, ke mi ebl'e est'as la nev'o de la Amerik'an'o, tiom pli, ke tiu frat'o ankaŭ est'is nom'at'a Petro, kaj la antikv'a legend'o pri Petro en la fremd'land'o ebl'e – – –

Petro.

Sufiĉ'as, sinjor'o! Mi ja nun vid'as, kun kiu mi hav'as afer'o'n, kaj, se vi ne pov'as al'port'i i'a'n pruv'o'n – –

Gotfrido.

Ni inter'temp'e trans'ir'u al tiu oft'e cit'it'a maten'manĝ'o, ĉar vi ne pov'as imag'i, kiel terur'e ne'plezur'a inter'parol'ad'o pli'grand'ig'as mi'a'n soif'o'n.

Petro.

Ne est'as mi'a kulp'o, ke tiu ĉi konversaci'o ŝajn'as al vi ne'plezur'a.

Gotfrido.

Mi ja ne riproĉ'as vi'n, mi kon'as mi'a'n fatal'o'n! – Hered'i? – Ne'ebl'e! – Ne'kred'ebl'e ke mi ia foj'e far'u lot'gajn'o'n? Tut'e ne'ver'ŝajn'e! Tia est'as mi'a sort'o! Mi est'us bon'eg'a vir'o, se mi hav'us mon'o'n. – Kred'u ĝi'n, mi pet'as, mi'a kar'a plen'um'ant'o de testament'o. – Mi ja ne pov'as hav'i mon'o'n, ĉar mi'a soif'o est'as mult'e tro grand'a. – Ĉu vi plen'e kompren'as tio'n? ĉu vi komenc'as kompat'i mi'a'n mal'feliĉ'o'n? Jen, mi natur'e est'as talent'plen'a vir'o, mi mult'o'n lern'is, kaj kio'n mi ek'kapt'as, tio al mi sukces'as: muzik'o, pentr'ad'o, literatur'o, sed tio, kio'n oni nom'as ord'a viv'o, est'as kontraŭ mi'a natur'o. Ĉio, kio'n vi pov'as dir'i al mi: “domaĝ'e pro vi'a'j kapabl'ec'o'j, labor'u, tiam vi prosper'os” – tio'n mi ja ankaŭ dir'as al mi mem, kiam mi ne hav'as mon'o'n. Sed kiam mi hav'as mon'o'n, ĉiu'j prudent'a'j fraz'o'j for'iĝ'as kaj komenc'iĝ'as gaj'a viv'ad'o. – La mal'jun'a Falk ver'e neni'e pov'us met'i si'a'n mon'o'n pli bon'e ol ĉe mi.

Petro.

Ĉe ni en Holando oni trans'send'us tia'n hom'o'n, kia vi est'as, en la koloni'o'j'n, tie oni lern'as labor'ad'o'n.

Gotfrido.

Ankaŭ tiu ĉi fraz'o est'as kon'at'a al mi, sed sam'e tiel sen'efik'a kiel la ceter'a'j. – Mi ne est'as mal'bon'ul'o, mi ne hav'as mal'bon'a'j'n em'o'j'n, sed mi hav'as soif'o'n – mi pov'as labor'i, sed tio ne amuz'as mi'n. Tiel est'as, tia est'as la afer'o!

Petro.

Kiel oni pov'as parol'i tiel prudent'e, kaj tamen est'i ebri'a jam fru'maten'e?

Gotfrido.

Mi ne est'as ebri'a, sinjor'o, nur gaj'a, nur ekscit'it'a, tio'n vi ne kompren'as. En'tut'e, mi neniam ebri'iĝ'as – almenaŭ laŭ tio, kiel mi kompren'as la ebri'ec'o'n.

Petro.

Di'o help'u mi'n.

Gotfrido.

Nu mi pens'as, ke ni plej bon'e ir'u al manĝ'o. Eĉ se mi neni'o'n hered'us, ne ekzist'as ia sufiĉ'a kaŭz'o por mal'gast'em'ec'o, tiom pli ke mi supoz'as, ke tiu maten'manĝ'o est'os pag'at'a el la hered'a mon'sum'o. Vi cert'e ne est'os tiel bon'kor'e stult'a por pag'i vi'a'n ofic'o'n el vi'a propr'a mon'uj'o. Jen la diferenc'o, minher, mi est'as tia mal'saĝ'ul'o, ke mi pag'as festen'o'j'n el mi'a poŝ'o tiel long'e kiel ĝi en'hav'as i'o'n. Maten'manĝ'o'j est'as mi'a mal'feliĉ'o, precip'e se ili iom long'e daŭr'ad'as.

Petro.

Kia strang'ul'o vi est'as! Tamen pli agrabl'a ol vi ŝajn'is al mi komenc'e. Preskaŭ mi vol'us prov'i – – –

Gotfrido.

Mi'n pli'bon'ig'i? Mi'n ig'i prudent'a? Jam mult'a'j prov'is, sed mi pov'as cert'ig'i vi'n, ke tio est'us tut'e sen'sukces'a pen'ad'o, tial mi pens'as, ke ni ĉes'u tiu'n ĉi dialog'o'n kaj ir'u manĝ'i – –

Petro.

Vi est'as prav'a! Vi ja est'as ne pli'bon'ig'ebl'a.

Gotfrido.

Ĉu vi ne ven'os kun mi?

Petro.

Mi bedaŭr'as, mi atend'as ankoraŭ ali'a'j'n hered'ont'o'j'n.

Gotfrido.

Domaĝ'e, mi ne am'as manĝ'i sol'a. Kiam mi est'as sol'a, mi far'iĝ'as pens'em'a kaj ĉagren'a pri mi'a mal'ord'a viv'ad'o. En societ'o mi sent'as, ke la ali'a'j ne est'as pli bon'a'j ol mi, tio re'don'as al mi moral'a'n fort'o'n. Ven'u baldaŭ! (Kant'as.) Ĝu'u la viv'o'n . . . . .

Petro.

Tiu ĉi mal'feliĉ'ul'o almenaŭ ne intenc'as tromp'i mi'n! Jen vant'a viv'o, neniam li pli'bon'iĝ'os. (Sonor'ig'as.)

Scen'o Iv.

Petro Falk. Hipolit'o Falk.

Hipolit'o
(tre afabl'e kaj komplez'em'e).

Sinjor'o, mi est'as tre mal'feliĉ'a!

Petro.

Tio'n vi dir'as kun tiel gaj'a mien'o, ke ver'e est'as neces'a vi'a propr'a cert'ig'o por kred'ig'i ĝi'n.

Hipolit'o.

La ŝajn'o tromp'as. La ekster'a form'o est'as gaj'a, la ver'a ag'ant'a fort'o de mi'a person'ec'o, la akir'aĵ'o de mi'a moral'a konscienc'o est'as ne'fortik'a, ne'anim'a, “dis'pec'ig'it'a”!

Petro.

Dis'pec'ig'it'a? Kompat'ind'e! Kiu'n mi hav'as la honor'o'n vid'i?

Hipolit'o.

Hipolit'o Falk. Ĝis antaŭ kelk'a'j semajn'o'j la plej feliĉ'a vir'o, la plej sen'zorg'a, lok'it'a en la plej alt'a soci'a pozici'o, nun, kiel mi jam dir'is –

Petro.

Dis'pec'ig'it'a! Bon'e! Sed kia'j'n pretend'o'j'n ĉi tiu dis'pec'ig'it'ec'o don'as al vi por la hered'o de mi'a mort'int'a amik'o?

Hipolit'o.

La mal'plej dub'ind'a'j'n. Mi est'as el Saks'uj'o, nom'at'a Falk kaj mal'feliĉ'a.

Petro.

Kaj el kio konsist'as tiu mal'feliĉ'o?

Hipolit'o.

El artikol'o de la Berlina ĵurnal'o de la kvin'a de Januar'o. Por tio'n kompren'ig'i mi dev'as far'i al vi pri'skrib'ad'o'n de mi'a antaŭ'a stat'o. Vi ja sci'as, en kia embaras'o est'as ĉiu famili'o de kort'eg'a aŭ sekret'a konsil'an'o pro daŭr'em'a'j danc'ant'a'j gast'o'j ĉe si'a'j fest'o'j kaj vesper'a'j aranĝ'o'j. Vi ankaŭ sci'as, kiel mal'agrabl'e est'as por mastr'in'o'j hav'i dek'tri person'o'j'n je tabl'o. – Vi cert'e sci'as, kun kia'j klopod'o'j la neces'a'j kant'ist'o'j est'as akir'ebl'a'j okaz'e de jubile'o aŭ fest'a tag'manĝ'o. Jen, sinjor'o, tia mi est'is! Mi est'is la “dek'kvar'a”, se ie kun'manĝ'is dek'tri, – mi danc'ad'is, kaj tie zorg'is pri danc'ist'o'j, kie edz'in'ig'ebl'a'j fil'in'o'j est'is proviz'ot'a'j – mi kant'ad'is kiel du'a tenor'ist'o aŭ unu'a bas'ist'o, kie ajn oni fest'manĝ'is.

Petro.

Tio ja ŝajn'as al mi tut'e amuz'ig'a viv'ad'o kaj tamen vi est'as dis'pec'ig'it'a?

Hipolit'o.

Ekstrem'e! – Ĵurnal'artikol'o ruin'ig'is mi'n.

Petro.

Tio jam okaz'is al mult'a'j. Sed mi tamen ne kompren'as –

Hipolit'o.

La ĵurnal'o en'hav'is not'o'n, ke iu viv'as en Parizo, kiu far'as meti'o'n kiel “dek'kvar'ul'o”.

Petro.

Dek'kvar'ul'o? Kio tio est'as?

Hipolit'o.

Tio ankaŭ est'as tia vir'o, kiu ebl'ig'as tag'manĝ'o'j'n de dek'tri person'o'j, el kiu'j neni'u dezir'as mort'i. Tiu vir'o do est'as mi'a rival'o, mi'a konkur'ant'o, nur kun la diferenc'o, ke li akcept'is kontant'a'n pag'o'n. Fi! Mi ĝi'n far'as sen'pag'e, nur por la manĝ'aĵ'o. Oni rid'is pri la dek'kvar'ul'o en Parizo, sed oni hont'is plu'e invit'i mi'n, la dek'kvar'ul'o'n en Dresdeno. Ili prefer'as ŝpar'i la dek'tri'a'n por evit'i la dek'kvar'a'n.

Petro.

Nu, nu! Vi do efektiv'e ne plu ekzist'as?

Hipolit'o.

Ne, mi ne ekzist'as! Mal'esperant'e pro la ne'okup'it'a'j vesper'o'j mi far'iĝ'is aplaŭd'ist'o. – Mi ĝis nun neniel est'is teatr'o'am'ant'o, ĉar tie oni ne vesper'manĝ'as kaj la konfit'ej'o ne bezon'as dek'kvar'ul'o'n. Nun mi dev'as ĉiu'vesper'e ir'i tie'n, mi dev'as aplaŭd'ad'i eĉ kiam mi ne amuz'iĝ'as. Tio est'as tre mal'dolĉ'a, sinjor'o! Kaj vi ne pov'as imag'i, kiom tio lac'ig'as pulm'o'n kaj man'o'j'n. Kie ali'a'j amuz'iĝ'as, tie mi dev'as labor'i ĝis ŝvit'ad'o.

Petro.

Mi do ne far'us ĝi'n.

Hipolit'o.

Facil'e dir'it'a! Kie do mi pas'ig'us la vesper'o'j'n? En societ'o mi dev'as est'i. En teatr'o est'as varm'e; bon'a lum'ig'ad'o; delikat'a'j manier'o'j; 16 krom tio oni pov'as part'o'pren'i en la diskut'ad'o la sekv'ant'a'n maten'o'n.

Petro.

Laŭ ĉio de vi dir'it'a, mi ek'kon'is unu el tiu'j enigm'a'j person'o'j trov'ebl'a'j nur en urb'eg'o.

Hipolit'o.

La tut'a enigm'o est'as, ke mi ne hav'as mon'o'n, ke mi part'o'pren'as en ĉiu plezur'o, kaj ke ĉie mi est'as afabl'e akcept'at'a.

Petro.

Vi hav'as neni'o'n kaj part'o'pren'as en ĉio, bon'vol'u klar'ig'i.

Hipolit'o.

Tre simpl'e. Kiel mi plen'ig'as la vesper'o'j'n mi jam rakont'is. Je tag'manĝ'o mi ĉiam las'as mi'n regal'i, ĉiu hotel'mastr'o ŝat'as mi'n, ĉar mi amuz'as la gast'o'j'n kaj incit'as al trink'ad'o. Rest'as nur la maten'manĝ'o, por tiu mi ankaŭ est'as ĉiam prepar'it'a. Ĉiu'n tag'o'n okaz'as almenaŭ unu en'ter'ig'o kun la grand'a pomp'o, mi al'met'as la nigr'a'n veŝt'o'n, la krep'o'n ĉirkaŭ mi'a'n cilindr'o'n kaj nigr'a'j'n gant'o'j'n. (Far'as ĉio'n, kio'n li dir'as.) Jen mi aper'as kiel long'jar'a amik'o de l’ mort'int'o, trink'as ĉokolad'o'n kaj madejr'a'n vin'o'n, mi en'ŝov'as mi'n en kaleŝ'o'n kiel mal'nov'a kon'at'o de l’ en'ter'ig'ot'a, far'as sam'temp'e nov'a'j'n rilat'o'j'n kaj ĝu'as agrabl'a'n vetur'ad'o'n.

Petro.

Mi aŭskult'as kaj admir'as. Feliĉ'e ankaŭ mi jam zorg'is pri maten'manĝ'o.

Hipolit'o.

Eĉ se ne, mi instig'us vi'n, tio'n far'i. Est'u komplez'a, las'u mi'n hered'i. Ver'e mi est'as ne'danĝer'a hom'o, kontent'a je mal'mult'o, mi viv'as tiel kviet'e kaj simpl'e.

Petro (rid'et'ant'e).

Vi ja vid'os. Bon'vol'u en'ir'i en tiu'n ĉambr'o'n. Tie vi trov'os kun'hered'ant'o'n kaj maten'manĝ'o'n.

Hipolit'o.

Permes'u, ke antaŭ'e mi aranĝ'as mi'a'n tualet'o'n. La krep'o rest'as, ĉar mi funebr'as pro mort'int'a parenc'o. Por la maten'manĝ'o blank'a'n kravat'o'n, por la kun'hered'ant'o'j mult'kolor'a'n veŝt'o'n kaj por dec'a ekster'aĵ'o hel'a'j'n gant'o'j'n (aranĝ'as si'a'n tualet'o'n laŭ dir'o). Jen! Pret'a! Mi tre ĝoj'as kon'at'iĝ'i person'e kun vir'o, kies fam'o al'port'is jam tiom da bon'o.

Petro.

Ne'ebl'e!

Hipolit'o.

Tio ne mal'help'as; est'as ĝentil'a fraz'o, agrabl'a al ĉiu. Gard'u mi'n en favor'a memor'o, kaj dispon'u pri mi ĉe ĉiu okaz'ont'aĵ'o, kie oni hav'as varm'a'j'n manĝ'aĵ'o'j'n. (For, en la ĉambr'o'n flank'e'n.)

Petro (sol'a).

Pli kaj pli amuz'ig'e! Mi ja est'is prepar'it'a por iu ajn strang'aĵ'o, sed la person'o'j iom super'as mi'a'j'n atend'o'j'n. (Sonor'ig'as.)

Scen'o V.

Petro, Fra'nj'o Falk (kun tim'em'a riverenc'o en'ven'ant'e).

Petro.

Ĉu vi ne vol'as al'proksim'iĝ'i, mi'a bel'a infan'o?

(Fra'nj'o far'as kelk'a'j'n paŝ'o'j'n.)

Petro.

Kia est'as vi'a nom'o?

Fra'nj'o.

Fra'nj'o Falk.

Petro.

Ĉu vi est'as mal'feliĉ'a?

Fra'nj'o.

Mi est'as fil'in'o de brav'a vilaĝ'a instru'ist'o. Mi'a patr'o, Johano Falk est'as tre mal'riĉ'a, mi'a patr'in'o jam de long'e mort'is.

Petro.

Ĉu vi'a patr'o send'is vi'n?

Fra'nj'o.

Ho ne, li neni'o'n sci'as pri mi'a ven'o. Vid'int'e li'a'n tro'a'n pen'ad'o'n por sub'ten'i li'a'n mult'nombr'a'n famili'o'n, mi serĉ'is ofic'o'n tie ĉi en Dresdeno, kie mi trov'is lok'o'n kiel guvern'ist'in'o.

Petro.

Nu, tio est'as mal'feliĉ'o por vi'a patr'o, sed ne por vi.

Fra'nj'o.

Ver'e, sed mi –

Petro.

Sed vi? Kia'n kaŭz'o'n hav'as vi'a mal'feliĉ'o?

Fra'nj'o.

Pli ol unu! Tio est'as, mi hav'as kuz'o'n – kiu –

Petro.

Kuz'o, kiu est'as mal'feliĉ'a?

Fra'nj'o.

Ho, bedaŭr'ind'e li est'as mal'feliĉ'a, ĉar li am'as mi'n, am'as mi'n tiel kor'e.

Petro.

Nu, en tio mi ankaŭ ne vid'as mal'feliĉ'o'n, kaj se vi li'n am'as sam'e, tio li'n ne kvalifik'us kiel hered'ont'o'n.

Fra'nj'o.

Ĉu vi opini'as? Ho, vi est'as tre afabl'a. Mi li'n ja am'as, ĉar li est'as tiel honest'a kaj brav'a knab'o!

Petro.

Nu, kun'edz'iĝ'u do, en la nom'o de Di'o. Tio est'os pli bon'e ol hered'i.

Fra'nj'o.

Cert'e est'as pli bon'e. Sed ambaŭ ni est'as mal'riĉ'a'j, li est'as jun'a, sen ofic'o, per kio ni gajn'os ni'a'n por'viv'o'n?

Petro.

Vi dev'as labor'i, kiel la mal'jun'a Falk ankaŭ labor'ad'is dum si'a tut'a viv'o.

Fra'nj'o.

Volont'eg'e, kar'a sinjor'o, sed kiel far'i sen okaz'o? Li el'lern'is la ĉas'meti'o'n. Ho, se vi hav'ig'us al li ofic'o'n kiel arb'ar'ist'o! Por mi vi ne bezon'us zorg'i. Mi kon'as perfekt'e la ter'kultur'ad'o'n.

Petro.

Tio est'as medit'ind'a. Sed, ĉu vi ne pov'as ŝpar'i iom da vi'a salajr'o?

Fra'nj'o.

Ne, mi ne pov'as. Mi'a patr'o ja est'as mal'riĉ'a, tial mi'a dev'o est'as, send'i al li ĉiu'n ŝpar'it'a'n groŝ'o'n.

Petro.

Ĉu ver'e, vi'a dev'o? Nu, knab'in'o, tio al'port'os ben'o'n al vi.

Fra'nj'o.

Tio jam al'port'is ben'o'n al mi, ĉar la am'o de mi'a patr'o kaj de mi'a Gustav'o est'as mi'a'j sol'a'j riĉ'aĵ'o'j.

Petro.

Li'a nom'o do est'as Gustav'o? – Bel'et'a nom'o por arb'ar'ist'o.

Fra'nj'o.

Ho, ankaŭ por super'a arb'ar'ist'o, ĉar tio li cert'e iam far'iĝ'os.

Petro.

Ebl'e, se la super'a arb'ar'ist'a estr'ar'o hav'as prudent'o'n! – Vi cert'e oft'e inter'ŝanĝ'as leter'et'o'j'n?

Fra'nj'o.

Leter'et'o'j'n? Kio'n vi vol'as dir'i?

Petro.

Nu, kares'em'a'j'n am'leter'et'o'j'n.

Fra'nj'o.

Fi, tio ne est'us dec'a! Ni ne bezon'as am'ĵur'ad'o'j'n.

Petro.

Nu, nu! Ne ek'koler'u pro tio! Ĉu vi est'as tiel cert'a'j unu pri la ali'a?

Fra'nj'o.

Kompren'ebl'e. Est'as nun unu jar'o, du monat'o'j kaj dek'unu tag'o'j, de kiam mi ne vid'is li'n.

Petro (rid'et'ant'e).

Kaj kiom da hor'o'j?

Fra'nj'o (serioz'e kaj fervor'e).

Sep. Sed tamen mi sci'as, ke mi'a Gustav'o rest'os fidel'a ĝis mort'o. Kiam mi for'ir'is de mi'a hejm'o, ni kun'e plor'is mez'e de la fab'o'palis'o'j en la ĝarden'o kaj tiam (kun okul'o'j mal'lev'it'a'j) mi eĉ don'is al li kis'o'n.

Petro.

Tut'e prav'e. Nun, mi'a infan'o, ir'u inter'temp'e en tiu'n ĉi ĉambr'o'n. (Montr'as si'a'n kabinet'o'n.) Post'e ni daŭr'ig'u ni'a'n babil'ad'o'n.

Fra'nj'o (afabl'e).

Pri mi'a Gustav'o?

Petro.

Kompren'ebl'e! Pri la est'ont'a super'a arb'ar'ist'o! Por la tie'a societ'o, (montr'as la flank'a'n ĉambr'o'n) vi do ŝajn'as tro delikat'a.

Fra'nj'o.

Kiom da temp'o la afer'o pri la titol'o “super'arb'ar'ist'o” kred'ebl'e daŭr'os?

Petro.

Nu, ebl'e nur tri'dek mal'long'a'j'n jar'o'j'n.

Fra'nj'o (ek'tim'ant'e).

Ho, Di'o mi'a!

Petro.

Tio est'as, en la plej favor'a'j cirkonstanc'o'j. Sed kiu sci'as? La mal'jun'a Falk posed'is ankaŭ vast'a'j'n arb'ar'o'j'n, tial mi ebl'e hav'ig'os al Gustav'o i'o'n simil'a'n jam en tri jar'o'j.

Fra'nj'o.

Ho, sinjor'o – mi volont'e – kiu'n aĝ'o'n vi hav'as?

Petro.

Mi est'as ses'dek'ul'o.

Fra'nj'o.

Bon'e, mi volont'e kis'us vi'n pro tio.

Petro.

Nu tio'n mi pov'as honest'e akcept'i (kis'as ŝi'n).

Fra'nj'o.

Vi ĝi'n do ne mal'bon'e akcept'is?

Petro.

Tut'e ne! Mi jam antaŭ'vid'as, la sinjor'o arb'ar'ist'o rapid'e progres'os.

Fra'nj'o.

Sed nun mi ja ne plu est'as mal'feliĉ'a, hav'ant'e la esper'o'n ge'edz'iĝ'i?

Petro.

St, st! Tio'n ne aŭd'u la plen'um'ant'o de l’ testament'o! Ir'u tie'n! (Fra'nj'o for.)

Petro (sol'a).

Laŭ mi'a opini'o, ŝi resignus la tut'a'n hered'aĵ'o'n, kondiĉ'e, ke ŝi pov'u parol'i la tut'a'n tag'o'n pri si'a Gustav'o. – Nun la afer'o komenc'as pli'bon'iĝ'i, tia'n kar'ul'in'o'n mi volont'e hav'us en mi'a proksim'ec'o. (Sonor'ig'as.)

Scen'o Vi.

Petro. Charles Faucon.

Charles.

Ai-je l’honneur de parler à Monsieur van der Kapelle, plénipotentiaire – de –

Petro.

Mi'a nom'o est'as van der Kapel'e'n. Kia'n dezir'o'n vi hav'as, sinjor'o?

Charles.

Le grand héritage, Monseigneur, de fe'u Monsieur Falk.

Petro.

Laŭ mi'a kon'o la parenc'ar'o de la mort'int'o viv'is nur en German'uj'o, kaj vi ŝajn'as est'i Franc'o.

Charles.

C’est à dir'e, n'o'n! Monseigneur! Mi est'as de german'a “origin'e” kaj tio ja est'is la komenc'o de mi'a mal'feliĉ'o.

Petro.

Kial do?

Charles.

Je vous le dirai. Mi'a patr'o, Karlo Falk el Zwickaŭ mort'is, kiam mi ankoraŭ est'is tut'e mal'grand'a infan'et'o. Mi'a zorg'ant'o lok'is mi'n en la danc'lern'ej'o'n de grand'a oper'o, ĉar mi est'is tre bel'et'a, véritable amour. Mi montr'is grand talent por mi'a profesi'o, kaj oni send'is mi'n à Par'is, kiam mi nur est'is dek'unu'jar'a, ĉar mi hav'is grand talent kaj mi est'is véritable amour. Tio est'is très bi'e'n! La directeur de spectacles est'is saĝ'a vir'o, li al mi dir'is: Monsieur, se vi vol'as hav'i engagement kiel premier danseur, vi ne pov'as nom'iĝ'i Karlo Falk. Vi'a nom'o est'u franc'ig'at'a, ĉar oni ne kred'os en grand'a oper'o, ke German'o pov'as est'i premier danseur. Ir'u dom'e'n kaj pri'pens'u, kiu'n nom'o'n vi al'pren'os sur la afiŝ'o. J’y pens'e, kaj mi trov'as, ke monsieur le directeur est'as vir'o extrêmement saĝ'a, mi dir'as, mi nom'iĝ'os Faucon, Charles Faucon, kaj mi dir'os al neni'u, ke mi est'as German'o.

Petro.

Nu, bon'e. Ebl'e vi est'is prav'a! Profet'o mal'mult'e valor'as en si'a patr'uj'o.

Charles.

N’est ce pas! Ah, monsieur, est'as mal'feliĉ'a afer'o, kiam oni am'as si'a'n patr'uj'o'n kaj est'as bon'a patriot'o, kaj oni dev'as parol'i franc'e por ke 25 oni ricev'u pag'o'n. O Monsieur, cert'e tio est'as grand'a mal'feliĉ'o. Mi tia'n long'a'n temp'o'n ŝajn'ig'is mal'bon'a'n german'a'n parol'manier'o'n, ke nun jam mi ne pov'as parol'i ali'e. Est'as ali'a afer'o, de kiam ni hav'as Esperant'o'n, ni'a'n neŭtral'a'n lingv'o'n.

Petro.

Kaj plu'a'n mal'feliĉ'o'n vi ne hav'as, pri kiu vi plend'as?

Charles.

Ah, Monseigneur! Danc'ad'o est'as gaj'a afer'o, kaj neni'u kred'as, ke oni pov'as hav'i chagrin. Ah, Monseigneur! Se mi ne hav'us plu'a'n mal'feliĉ'o'n! Sed rigard'u mi'a'n kap'o'n, mi hav'as griz'a'n kap'o'n, rigard'u mi'a'n tali'o'n, mi est'as iom'et'e gras'a, quelque peu ventr'u, preskaŭ dik'ul'o. Gras'a danc'majstr'o kun griz'a kap'o est'as tre mal'feliĉ'a vir'o, se li hav'as 9 mal'grand'a'j'n ge'fil'o'j'n, kiu'j vol'as manĝ'i kaj se li hav'as ambition kaj am'o'n al si'a art'o. Ah, Monseigneur, est'as tre mal'feliĉ'a afer'o, kiam oni dev'as for'las'i si'a'n art'o'n kaj ne ĝust'a'temp'e far'is kontrakt'o'n por la tut'a viv'o. Infan'et'o vol'as manger kaj por mal'jun'ul'o leçon de danse far'iĝ'as tre ted'a. Mi dev'as montr'i la danse de polk'a kaj mi pens'as en mi'a kor'o, kiel hejm'e atend'as mi'n kar'a infan'o, ĉar ĝi est'as tre mal'sat'a.

Petro.

Cert'e, tio est'as tre mal'dolĉ'a.

Charles.

Oh, Monseigneur, danc'ad'o est'as gaj'a afer'o, kaj neni'u kred'as, ke oni pov'as hav'i chagrin salt'ant'e en l’air. Kaj mi hav'as mult'e da 26 chagrin. Kiam mi far'iĝ'is ventr'u, kun un peu de ventr'e, monsieur le journaliste skrib'is en si'a gazet'o: “Est'us temp'o, ke tiu ĉi gras'a sinjor'o Faucon fin'e liber'ig'u ni'n de si'a danc'ad'o.” Tio est'is mal'agrabl'a, sed mi ne vol'is vid'ig'i mi'a'n chagrin. Kiam mi ven'is dom'e'n, mi'a plej mal'jun'a infan'o leg'is la gazet'o'n, ĝi ir'as al pa'nj'o, al mi'a kar'a edz'in'o kaj dir'as: “Pa'ĉj'o est'as dik'a, kaj li dev'as liber'ig'i de si la publik'o'n!” O Monseigneur, est'as mal'dolĉ'a afer'o, kiam la propr'a infan'o, kiu'n oni am'as kaj bon'e eduk'is, leg'as tio'n pri si'a patr'o!

Petro.

Vi ig'is mi'n ĵet'i terur'ig'a'n rigard'o'n mal'antaŭ la kulis'o'j'n.

Charles.

Ah, Monseigneur, de antaŭ'e la art'o hav'as tre bel'et'a'n mien'o'n, sed kiam oni rigard'as derrière les coulisses, jen chagrin, mult'a chagrin. La gazet'o al mi perd'ig'is situaci'o'n, ĵus kiam mi vol'is far'i kontrakt'o'n por la tut'a viv'o, monsieur le journaliste skrib'is, ke oni ne plu vol'as vid'i mi'n, kaj la jun'ul'o'j en la parterre sibl'is. Nun oni ne vol'is mi'n engager kaj mi dev'as pri'labor'i kiel danc'instru'ist'o de mal'grand'a'j knab'in'o'j kaj mal'saĝ'a'j bub'et'o'j, kiu'j mi'n mok'rid'as, kiam mi montr'as al ili un Chassé, jeté, assemblé. Voyez, Monseigneur, tiel, Chassé, jeté, assemblé. (Danc'as.)

Petro.

Mi dev'as konfes'i, sinjor'o, est'as strang'aĵ'o, vid'i tiel mal'jun'a'n vir'o'n danc'i.

Charles.

Sed kiam tiel mal'jun'a vir'o mal'sat'as, tio ja ne est'as strang'aĵ'o. Mi far'as un tour de polk'a 27 kaj sci'as, ke mi iĝ'as rid'ind'a. Mi montr'as exercices et grand battement, kaj dum'e hav'as chagrin, ke mi ne lern'is ali'a'n profesi'o'n. Mi danc'as mazurk'o'n kaj mi'a'j mal'jun'a'j pied'o'j dolor'as, mi mal'facil'e spir'as kaj fin'int'e la leçon, mi est'as tiel lac'a, tiel fatigué, ke mi'a bon'a edz'in'o plor'as, kiam mi re'ven'as hejm'e'n.

Petro.

Nu, kvankam vi ne est'os ĉef'hered'ont'o, tamen vi est'os pri'zorg'at'a. Vi pov'os eduk'ad'i vi'a'j'n ge'fil'o'j'n kaj ne plu bezon'os danc'i mem.

Charles.

Ah, Monseigneur, vous me rendez la vi'e! Kiam mi ne plu bezon'as don'i leçons de danse, mi est'os tre feliĉ'a vir'o. Tiam mi re'e far'iĝ'os gaj'a, kiel mi est'is comme jeune homme, tiam mi danc'os nur por mi'a amusement, tiam mi far'os un entrechat por mi'a plezur'o.

Petro.

Ir'u do en tiu'n ĉambr'o'n kaj amuz'iĝ'u ĉe maten'manĝ'o kun la ali'a'j sinjor'o'j. Ĉiu'okaz'e mi esper'as, ke mi pov'os far'i i'o'n por vi.

Charles.

Merci, Monseigneur, merci. Mi rekomend'as mi'n al vi kun la plej grand'a reconnaissance. Voyez le grand compliment d’adieu! (Profund'e salut'fleks'iĝ'as.) Voyez le petit compliment! (Klin'iĝ'as mal'pli solen'e) Et voyez le compliment amical et reconnaissant. (Tiel klin'iĝ'as.) Ah, Monseigneur, mi est'as feliĉ'a hom'o. (El'ir'as en la flank'a'n ĉambr'o'n.)

Petro (sol'a).

Grand'a Di'o! La mal'jun'ul'o efektiv'e est'as mal'feliĉ'a! Mi do neniam pens'is, vid'ant'e komedi'o'n aŭ balet'o'n, ke ankaŭ tiu'j person'o'j sent'us ĉagren'o'n! Hm, hm! Nu, li'a edz'in'o ne plor'u plu, ĉar li re'ven'as hejm'e'n tro lac'a.

Scen'o Vi'i.

Petro. Hieronim'o Akcipitr'o.

Hieronim'o.

Ĉu mi hav'as la honor'o'n parol'i kun sinjor'o van der Kapel'e'n, kiu fiks'is la hodiaŭ'a'n temp'lim'o'n por la Falk'a hered'o?

Petro.

Mi'a nom'o est'as van der Kapel'e'n. Ĉu ankaŭ vi ven'as pro tiu cel'o? Ĉu vi aparten'as al la famili'o?

Hieronim'o.

Permes'u al mi kelk'a'j'n demand'o'j'n, antaŭ plu'a daŭr'ig'ad'o. Vi vid'as ke mi kompren'is ni'a'n temp'o'n, mi ag'as nur parlament'e. Mi pet'as de vi not'o'j'n, komplet'a'j'n plen'a'j'n sci'ig'o'j'n pri la mort'int'o, pri li'a hav'o kaj pri la ebl'e jam far'it'a'j pretend'o'j.

Petro.

Ĉio pri tio dir'ind'a jam est'is pres'it'a en la gazet'o.

Hieronim'o.

Bedaŭr'e mi ne pov'as kontent'iĝ'i je tio, cert'e ekzist'os ankoraŭ detal'o'j, i'a'j special'aĵ'o'j, i'a'j cirkonstanc'o'j, kiu'j'n mi pov'os util'ig'i, tio est'as, kiu'j est'as neces'a'j por mi'a sci'o.

Petro.

Ĉu vi do est'as nom'at'a Falk?

Hieronim'o.

Ĝust'e dir'it'a, ne! Mi'a nom'o est'as Akcipitr'o, sed Falk'o kaj Akcipitr'o inter'rilat'as proksim'e, kaj tial ne est'as sen ebl'o, ke mal'proksim'a parenc'ec'o –

Petro.

Sinjor'o, tio est'as mal'bon'a ŝerc'o. Mi'a temp'o est'as lim'ig'it'a kaj mi pet'as –

Hieronim'o.

Neni'a help'o ebl'a, tre estim'at'a sinjor'o van der Kapel'e'n, mi'n for'ig'i est'as tre mal'facil'e. Antaŭ'e vi dev'as don'i al mi kelk'a'j'n detal'o'j'n, special'aĵ'o'j'n pri tiu ĉi hered'o.

Petro.

Sed mi tut'e ne kompren'as, sinjor'o –

Hieronim'o.

Vi cert'e kompren'os, aŭd'int'e, ke mi est'as raport'ist'o por kelk'e da eminent'a'j gazet'o'j, ke mi hav'as la sam'a'n interes'o'n kiel vi, ke la afer'o est'u konven'e kaj publik'e pri'trakt'at'a, kaj ke mi volont'e est'as pret'a klopod'i por tio.

Petro.

Mi atent'ig'as vi'n, ke tiu ĉi est'as famili'a afer'o.

Hieronim'o.

Famili'a'j afer'o'j ne plu ekzist'as, hodiaŭ ĉio est'as publik'a. Kiu ajn uz'as publik'ec'o'n, eĉ nur per anonc'ad'o, si'n met'as sub la publik'a juĝ'o, 30 vi do ne far'u plu'a'j'n mal'help'aĵ'o'j'n. De vi'a ag'manier'o kontraŭ mi de'pend'os la manier'o, kiel mi trakt'os la afer'o'n en la gazet'o'j al mi mal'ferm'it'a'j. Skrib'i pri tio mi nepr'e dev'as, mi jam ek'sci'is de person'o'j en la antaŭ'ĉambr'o kelk'a'j'n detal'o'j'n, kiu'j jam far'os bon'et'a'n artikol'o'n. Vi'a hered'afer'o vek'is sci'vol'em'o'n, ĝi est'as pri'parol'at'a en la kaf'ej'o'j, do, detal'o'j, special'aĵ'o'j, nom'o'j, se ebl'e iom da skandal'o, tro grand'a'j pretend'o'j de la holanda aŭ de ia ali'a reg'ist'ar'o – tio mult'e efik'os.

Petro.

Pro Di'o, ĉu oni jam ne est'as cert'a en si'a propr'a ĉambr'o?

Hieronim'o.

Ne, ĉio nun est'as publik'a. La famili'a'j proces'o'j, la parlament'o, kongres'kun'sid'o'j, ĉio est'as publik'a. Oni efektiv'e ne plu hav'as sufiĉ'e da temp'o por ĉe'est'i ĉiu'n publik'aĵ'o'n. Je la naŭ'a maten'e kaf'ej'o, por leg'i ĵurnal'o'j'n, far'i el'tir'aĵ'o'j'n, je la dek'a kun'sid'o de la Esperant'a kongres'o, je la dek'unu'a grav'a proces'o ĉe la kriminal'a kort'um'o, je tag'mez'o art'ekspozici'o, je la unu'a bors'o, je la du'a tag'manĝ'o, je la tri'a kaf'ej'o König, je la kvar'a vet-rajd'ad'o, je la kvin'a inter'vid'o ĉe iu fam'eg'ul'o, ekz. la D^ro Zamenhof, je la ses'a promen'ad'o sur la Altmarkt, je la sep'a oper'o, je la ok'a central'teatr'o, je la naŭ'a Belveder'o, je la dek'a park'o de la ekspozici'o, je la dek'unu'a Kaiserkafejo, je nokt'mez'o al'port'i la not'o'j'n en pres'ej'o'n, ktp. ktp. Oni efektiv'e dev'as si'n dis'ŝir'i: ĉie not'o'j, el'tir'aĵ'o'j, nov'aĵ'o'j, vers'aĵ'o'j. Tial ne de'ten'u mi'n tiel long'temp'e. Nur antaŭ'e'n dir'u al mi la detal'o'j'n. Ankaŭ vi est'os nom'at'a, vi est'os citat'a, dec'e citat'a.

Petro.

Mi cert'e neni'o'n sci'ig'os al vi, kaj se mi est'us sci'int'a, kia'n publik'a'n pri'parol'ad'o'n okaz'us mi'a anonc'o en la gazet'o'j –

Hieronim'o.

Est'is nur vi'a kulp'o, se vi tiu'n ne sci'is. Neni'u si'n pov'as ŝirm'i kontraŭ la publik'ec'o. Nur ni korespond'ant'o'j ni'n kaŝ'as, neniam ni dir'as ni'a'n nom'o'n! Ĉio'n kio'n ni skrib'as pri'respond'as la redakci'o. Ni est'as la sol'a'j ne'respond'ebl'a'j hom'o'j de la du'dek'a jar'cent'o.

Petro.

Mi kred'as ĝi'n. Sed ĉar mi decid'is don'i neni'a'n not'o'n al vi, mi pens'as –

Hieronim'o.

Mi tre bedaŭr'as ke vi tiel decid'is, tiam mi ne pov'as cit'i vi'n kun rekomend'o, ĉar cit'it'a vi est'os, tut'e cert'e cit'it'a! Bon'a'n tag'o'n! (Vol'as en'ir'i la flank'a'n ĉambr'o'n.)

Petro.

Permes'u, jen est'as la el'ir'ej'o. (Montr'as la mez'a'n pord'o'n.)

Hieronim'o.

Mi sci'as, sci'as. Pro tio mi ir'as tie'n, de kie mi aŭd'as viv'ec'a'n inter'parol'ad'o'n, kred'ebl'e la ge'sinjor'o'j el la antaŭ'ĉambr'o.

Petro.

Cert'e, sed ili ĉiu'j aparten'as al la famili'o, kaj vi ne est'as Falk'o.

Hieronim'o.

Sed Akcipitr'o, do ĉiu'okaz'e kuz'a rilat'o. Ĉu ne ankaŭ mi hav'as pretend'o'j'n, mi ebl'e montr'os post'e, eĉ se mi ne est'as mal'feliĉ'a. Se vi ne vol'as, mi ne pov'as dev'ig'i vi'n, sed not'o'j'n mi tamen hav'os, nom'e tie, en la ĉambr'o de la ali'a'j Falk'o'j. For'pel'i vi mi'n ne pov'as, ĉar la temp'lim'o est'as publik'e fiks'at'a. Adiaŭ, vi leg'os mi'a'j'n raport'o'j'n. (En'ir'as la flank'a'n ĉambr'o'n.)

Petro. (Sol'a.)

Nun, mi dev'as konfes'i, ke mi komenc'is ja bel'a'n afer'o'n. Se tio daŭr'os mi komenc'os pent'i, ke mi – silent'u, silent'u! Ne tro rapid'e, mal'jun'a Falk, neni'a gren'o sen vent'um'aĵ'o. (Sonor'ig'as.)

Scen'o VIII. ^[1]

[1] En tiu ĉi scen'o la aktor'in'o hav'as la rajt'o'n ŝanĝ'i la citat'o'j'n.

Petro. Sinjor'in'o Ĝoj'o. Mustard'o.

Mustard'o.

Tiu ĉi sinjor'in'o nepr'e ne vol'as atend'i pli long'e.

Ĝoj'o.

Ne, mi ne pov'as atend'i pli long'e, ĉar mi sopir'as ek'kon'i la vir'o'n, kiu'n mi'a kar'a tro fru'e mort'int'a onkl'o far'is plen'um'ant'o de li'a last'a vol'o. Ĉu mi hav'as la plezur'o'n parol'i al Sinjor'o van der Kapel'e'n? Kred'ebl'e spec'o de holanda nobel'ec'o. Oni tuj ek'vid'as ĝi'n, tut'e van, tut'e holanda nobel'ec'o. Mi kun'port'is ĉiu'j'n dokument'o'j'n. Mi'a onkl'o, la mort'int'a Falk hav'is frat'in'o'n, Elisabet Klar'a Henriette Falk. Ŝi edz'in'iĝ'is kun cert'a 33 Frederik'o Karlo Hieronim'o Werkentin, tia'temp'e urb'a muzik'ist'o en Leitmeritz, ties onkl'in'o Sofia Wilhelmina Knoenagel est'is nev'in'o de la ge'av'o'j de mi'a du'on'onkl'o – jen la parenc'ec'o klar'ig'it'a. Jen la bapt'atest'o'j ĉiu'grad'a'j, jen mi'a loĝ'atest'o, jen mi'a hejm'atest'o! Ĉio en perfekt'a ord'o. Kiam mi ricev'os la mon'o'n?

Petro.

Kiu'n mi hav'as – –

Ĝoj'o.

Kiu'n mi hav'as la honor'o'n vid'i, vi vol'as dir'i? Vi vid'as, ke mi diven'as vi'a'j'n plej intim'a'j'n pens'o'j'n. Sinjor'in'o Amali'o Ĝoj'o, eks'edz'in'o Mollenhauer, vidv'in'o Stechow, nask'it'a Falk, dram'a art'ist'in'o. Se vi ne est'us Holand'an'o, vi cert'e est'us trov'int'a mi'a'n nom'o'n en divers'a'j gazet'o'j kun laŭd'o cit'it'a'n. Ankoraŭ antaŭ ne'long'e la teatr'a kronik'o vol'is al'don'i mi'a'n portret'o'n, kondiĉ'e ke mi pag'u por la litografi'o, la pres'ad'o, la paper'o, kaj pli'e konven'a'n sum'o'n por la al'don'ad'o. Sed mi ne ŝat'as tio'n, eĉ mi mal'am'as ĝi'n.

Petro.

Bon'eg'e, sed – – –

Ĝoj'o.

Sed kial mi est'as mal'feliĉ'a, vi vol'is dir'i? Vi vid'as, ke mi sekv'as vi'a'n pens'ad'o'n. Ho, sinjor'o, ĉu ekzist'as pli grand'a mal'feliĉ'o, ol kiam la bapt'atest'o de aktor'in'o mal'akord'iĝ'as kun ŝi'a rol'ar'o? Kiam la kruel'a paroĥ'a libr'o protest'as kontraŭ Ofeli'o kaj Des'demon'o? Kiam la mal'ĝentil'a bapt'o'registr'o kontraŭ'as la art'ist'a'j'n 34 aranĝ'ad'o'j'n de l’ reĝisor'o? Ho, sinjor'o, bapt'atest'o est'as terur'aĵ'o, sen'lim'aĵ'o, ĝi est'as ver'a mal'feliĉ'o.

Petro.

Nu, ĉe – – –

Ĝoj'o.

Ĉe hered'afer'o, vi vol'is dir'i, ili ankaŭ est'as bon'aĵ'o.

Petro.

Ne, tio'n mi ne vol'is dir'i.

Ĝoj'o.

Nu, tiam vi vol'is dir'i i'o'n ali'a'n. Sed tio est'as ne'grav'a. Ĉiu'okaz'e vi mi'n inter'romp'is kaj mi hav'as ankoraŭ mult'a'j'n sci'ig'o'j'n por vi.

Mustard'o.

Sed – –

Ĝoj'o.

Ne inter'romp'u sinjor'o'n van der Kapel'e'n, mi'a amik'o, est'as mal'ĝentil'a, for'pren'i la parol'o'n al iu, precip'e ĉe afer'o'j.

Petro.

Sed rilat'e al vi'a mal'feliĉ'o – –

Mustard'o (apart'e).

Tiu ĉi sci'as parol'i.

Ĝoj'o.

Jen ni hav'as de'nov'e la propr'a'n tem'o'n! (Al Mustard'o.) Kiel vi vid'as, mi'a amik'o, sinjor'o van der Kapel'e'n ne am'as inter'romp'iĝ'o'n. Jen, sinjor'o (ŝi montr'as paper'o'j'n) la pruv'o'j de mi'a mal'feliĉ'o. 35 Tri leter'o'j de teatr'o'agent'o'j, kvin leter'o'j de direktor'o'j kaj divers'a'j recenz'o'j, ĉiu'j rilat'a'j al la diferenc'o inter mi'a bapt'atest'o kaj mi'a rol'ar'o. Mal'jun'ul'in'o'j'n mi ne vol'as lud'i, kaj jun'ul'in'o'j'n ili ne vol'as lud'ig'i mi'n. Ho, sinjor'o, la trans'ir'o en la mal'jun'a'n fak'o'n est'as mal'facil'a por tiu, kiu sent'as, ke sprit'e li est'as ankoraŭ tut'e jun'a. Tial mi ankaŭ neniam long'a'n temp'o'n daŭr'ig'is la edz'ec'o'n, ĉar mi spert'is, ke ne est'as rekomend'ind'e, se Katje de Heilbron hav'as edz'o'n kaj Anna Lis'a kelk'e da infan'o'j.

Petro.

Sed vi tamen est'is – –

Ĝoj'o.

Edz'in'o, vi vol'is dir'i, mi sekv'as vi'a'n pens'ad'o'n – kvar foj'o'j'n.

Petro.

Kaj ĉiu'j kvar edz'o'j est'as –

Ĝoj'o.

Mort'int'a'j? Vi opini'as? Tut'e ne, nur unu! De la du'a mi eks'edz'in'iĝ'is, la tri'a'n mi for'las'is kaj la kvar'a mi'n for'las'is. Do tri el ili viv'as ankoraŭ. Unu est'as teatr'o'majstr'o en Anspach, la ali'a kant'as bariton'o'n en Temesvar kaj la tri'a ie est'as suflor'o. Ni oft'e inter'ŝanĝ'as ilustr'it'a'j'n poŝt'kart'o'j'n. Ceter'e, amik'eg'a rilat'o reg'as inter mi kaj mi'a'j tri eks'edz'o'j. Neni'a sign'o de ĵaluz'o, ĉiu mal'envi'as la ali'a'n. Ja, se mi pov'us tiel sam'e bon'rilat'i kun mi'a'j koleg'in'o'j, kiel kun mi'a'j koleg'o'j, sed tio ja ne est'as ebl'a. Ĉu vi sci'as, sinjor'o, kio est'as fak'rab'ist'in'o?

Petro.

Mi dev'as konfes'i – –

Ĝoj'o.

Ke vi ĝi'n ne sci'as, vi vol'is dir'i. Mi antaŭ'sent'is ĉi tiu'n respond'o'n. Fak'rab'ist'in'o est'as ĉiu aktor'in'o, kiu rab'as de mi'a fak'o, tio est'as ĉiu unu'a am'ant'in'o, ĉu tragedi'a aŭ komedi'a. Kiel Holand'an'o vi ne pov'is vid'i mi'n. Mi kompat'as vi'n. Sed volont'e mi est'as pret'a, hav'ig'i al vi ide'o'n pri mi'a talent'ec'o.

Petro.

Humil'a'n dank'o'n.

Ĝoj'o.

Pro la komplez'em'ec'o de eminent'a art'ist'in'o, por montr'i al vi ŝi'a'n talent'eg'o'n? Ne bezon'as, ne est'as vi'a kulp'o, ke vi nask'iĝ'is en Holando. (Al Mustard'o.) Vi est'u Romeo, mi est'as Juli'o Kapulet. (Deklam'ant'e.) Ho, mi'a Romeo, jam ek'son'as la dek'du'a, la mort'a hor'o de ni'a am'o. Kie vi rest'as tiel long'e? Ĉu vi ne aŭd'as la plend'ad'o'n de la am'kant'em'a najtingal'o? Ven'u, ven'u al mi'a frap'eg'ant'a kor'o!

Mustard'o.

I, Di'o gard'u mi'n!

Ĝoj'o.

Aŭ ĉu vi vol'as Eŭlalion en “Hom'mal'am'o kaj Pent'o”? (Deklam'ant'e.) Jen la pent'o'plen'a krim'ul'in'o ĉe vi'a'j pied'o'j. Vi don'is al ŝi lok'et'o'n por viv'ad'i, vi ankaŭ ne mal'permes'os al ŝi la lok'et'o'n por tie mort'i.

Petro. (Rid'et'ant'e.)

Nu, bon'e, sed – – –

Ĝoj'o.

Lev'iĝ'u, vi vol'as dir'i? Tiu est'as ankaŭ la vort'o de Meinaŭ en la lud'o. Aŭ ĉu vi dezir'as kokoton? (Deklam'as.) Mal'jun'a Holand'an'o, ĉu vi vol'as edz'iĝ'i kun kokoto?

Mustard'o.

Tondr'o'n, kiel mal'respekt'a!

Ĝoj'o.

La sam'o'n opini'as la reĝisor'o'j. Aŭ tragedi'a'n heroin'o'n? (Al Mustard'o.) Hont'ind'a tiran'o! Honor'u la virt'o'n de vir'in'o! Trem'u je mi'a venĝ'o! Vi mort'ig'int'o de mi'a edz'o!

Petro.

Nun mi pet'eg'as vi'n, mi'n ankaŭ las'u parol'i. Trankvil'e mi ĝis nun atend'is, esperant'e, ke fin'e vi est'os el'ĉerp'it'a.

Ĝoj'o.

El'ĉerp'it'a? Ho, tut'e ne, mi nur vol'is – –

Petro.

Permes'u, moment'e mi sci'as sufiĉ'e por taks'i vi'a'j'n hered'pretend'o'j'n. Bon'vol'u en'ir'i tiu'n ĉambr'o'n. Tie vi trov'os kelk'a'j'n sinjor'o'j'n, ebl'e unu el ili – – –

Ĝoj'o.

Pov'os far'iĝ'i mi'a kvin'a? Adiaŭ, sinjor'o van der Kapel'e'n, mi tre ĝoj'is, person'e kon'at'iĝ'i kun 38 vi. Mi nur pet'as ne for'don'u la bapt'atest'o'j'n el vi'a man'o, ali'e vi liver'us al la mal'amik'o arm'il'o'j'n kontraŭ mal'feliĉ'eg'a sufer'ul'in'o. (En'ir'ant'e la ĉambr'o'n en'parol'as.) Sinjor'o'j, mi tre ĝoj'as, kon'at'iĝ'i kun vi. (Oni ŝi'n aŭd'as parol'ant'a'n ĝis la komenc'o de la sekv'ont'a scen'o.)

Mustard'o.

Tre rimark'ind'a sinjor'in'o!

Petro.

Kaj tre parol'em'a. Sed antaŭ'e'n. La afer'o cert'e ne est'as fin'it'a.

Mustard'o.

Ĉiel'o sci'as – – (el'ir'as).

Petro.

Mi komenc'as nun kompren'i, ke est'as ebl'e, ankaŭ viv'i sen parenc'ar'o.

Scen'o IX.

Petro. Gustav'o Falk (en arb'ar'ist'a vest'o).

Gustav'o (bon'kor'e).

Bon'a'n tag'o'n!

Petro (sam'e).

Kor'a'n dank'o'n!

Gustav'o.

Mi ven'as pro la hered'aĵ'o, kiu'n mi dev'as ricev'i.

Petro.

Ĉu vi do est'as la plej mal'feliĉ'a el vi'a'j konkur'ant'o'j?

Gustav'o.

Nu tio'n vi ja pov'as vid'i!

Petro.

Ne, kontraŭ'e, vi ŝajn'as est'i jun'a kaj san'a.

Gustav'o.

Jun'a? Cert'e, san'a? Ne, sinjor'o, mal'san'a, jam de unu jar'o tre mal'san'a.

Petro.

Pri kio vi do plend'as?

Gustav'o.

Pri ĉio. Preskaŭ ĉio mank'as al mi. Mi ne pov'as edz'iĝ'i kun la am'at'a knab'in'o, kaj de kiam ŝi est'as for de ĉe ni, mi ŝajn'as al mi mem kvazaŭ bird'o'for'ig'il'o, kiu for'pel'as la paser'o'j'n de la ĉeriz'uj'o. Nun vi ja vid'as, ke al mi aparten'as la hered'o, ĉu ne?

Petro.

Nu, nu, ne tiel rapid'e! Antaŭ ĉio mi ek'sci'u, kiu vi est'as.

Gustav'o.

Ĉu vi tio'n ne sci'as? Gustav'o Falk mi est'as.

Petro.

Kaj laŭ vi'a vest'o arb'ar'ist'o. Ho, nun mi bon'e sci'as.

Gustav'o.

Vi ankaŭ dev'as sci'i, ĉar Petro Falk kaj mi'a patr'o est'is ver'a'j kuz'o'j.

Petro.

Tio jam est'as grav'a, sed mi dev'as sci'ig'i vi'n, ke du'a kondiĉ'o est'as plen'um'ot'a, antaŭ ol vi est'as al'las'ebl'a al la hered'o.

Gustav'o.

Ĉu ver'e? Ankoraŭ unu? Se la mal'jun'a sinjor'o est'us sci'int'a, kiel feliĉ'a li pov'us far'i unu el si'a'j mal'riĉ'a'j parenc'o'j per kelk'mil'o'j da mark'o'j, li ne est'us far'int'a tiom da kondiĉ'o'j. Kred'ebl'e li est'is mal'jun'a strang'ul'o?

Petro.

Strang'ul'o? Ha, ha, jun'a vir'o, vi parol'as diabl'e sen'ĝen'e pri mi'a mort'int'a amik'o.

Gustav'o.

Mi sufiĉ'e am'et'as li'n, kvankam nur antaŭ kvin semajn'o'j mi aŭd'is pri li la unu'a'n foj'o'n. Sed strang'ul'o li rest'as, ĉar se li est'us hav'int'a iom da kor'ec'o kaj bon'anim'ec'o, tiam li est'us demand'int'a pli fru'e pri si'a'j mal'riĉ'a'j parenc'o'j en la patr'uj'o, ĉar ankaŭ mi'a patr'o est'as mal'riĉ'eg'a.

Petro (apart'e).

Li est'as la unu'a, kiu dir'as al mi la ver'o'n. Tio mi'n ĉagren'as, sed mi ne pov'as mal'laŭd'i li'n.

Gustav'o.

Almenaŭ, se li nur est'us don'int'a pri si kelk'a'j'n sci'ig'o'j'n, tiam mi ja est'us pov'int'a vojaĝ'i ĉe li aŭ skrib'i al li leter'o'n tia'n: Tiel mi fart'as, vi est'as riĉ'a. Prunt'e'don'u al mi kelk'mil'o'j'n da mark'o'j, por ke mi pov'u edz'iĝ'i kun mi'a Fra'nj'o! Se nun mi hered'as de li, la mal'jun'ul'o eĉ ne 41 hav'as la ĝoj'o'n sent'i, ke li feliĉ'ig'is dank'em'a'n par'o'n. Ekzist'as do strang'a'j hom'o'j en la mond'o.

Petro.

Vi est'as prav'a. Kaj kio'n vi dir'os, aŭd'int'e la du'a'n kondiĉ'o'n, kiu'n mi ja ne pov'is met'i en la gazet'o'n.

Gustav'o.

El'dir'u! Se honest'a vir'o kaj el'lern'int'a ĉas'ist'o pov'as ĝi'n plen'um'i, mi ne mank'os.

Petro.

Li hav'is mal'proksim'a'n parenc'in'o'n, kun kiu vi dev'as edz'iĝ'i.

Gustav'o.

Kiu? Mi?

Petro.

Jes, cert'e, vi. Se ne, vi dev'as rezign'i la hered'aĵ'o'n.

Gustav'o. (Vol'as ir'i.)

Adiaŭ.

Petro.

Oho! Kie'n tiel rapid'e?

Gustav'o.

Hejm'e'n, ĉe mi'a'n patr'o'n.

Petro.

Ĉu antaŭ'e vi ne vol'as vid'i la knab'in'o'n, kiu sci'as, ĉu ŝi ne plaĉ'os al vi?

Gustav'o.

Se ŝi est'as bel'et'a, ŝi ebl'e al mi plaĉ'os, sed mi ne edz'iĝ'os kun ŝi, eĉ se ŝi sid'us en riĉ'aĵ'o'j ĝis super la orel'o'j.

Petro.

Pri'pens'u bon'e, kio'n vi far'os, jun'ul'o, tut'e subit'e vi iĝ'os riĉ'a, pov'os viv'ad'i sen'zorg'e, ne bezon'os plu labor'ad'i.

Gustav'o.

Diabl'o! Mi vol'as labor'i, labor'ad'i kaj edz'iĝ'i kun mi'a Fra'nj'o. Nur kelk'mil'o'j da mark'o'j far'us mi'n kontent'a.

Petro.

Eĉ tiom vi ne ricev'os, se vi est'as tiel obstin'a kaj mal'afabl'a.

Gustav'o.

Ni ĉas'ist'o'j ne est'as ali'e. Do, adiaŭ.

Petro.

Kiu ne akcept'as konsil'o'n, ne hav'os help'o'n. Vi do ne for'ir'os sen maten'manĝ'o?

Gustav'o.

Mi'a maten'manĝ'o est'as glas'o da freŝ'a akv'o, aŭ, diboĉ'e, glas'o da bier'o.

Petro.

Tio'n mi ne permes'as. Vi ja dev'as kon'at'iĝ'i kun la ali'a'j parenc'o'j. En tiu ĉambr'o vi trov'os societ'o'n. Ebl'e post'e vi pens'os ali'e pri la edz'iĝ'o.

Gustav'o.

Mal'traf'e! Cent fut'o'j'n preter la cel'tavol'o. Mi'a'n Fra'nj'o'n mi dezir'as, mi edz'iĝ'os kun ŝi kiel ebl'e plej baldaŭ! Se vi pov'as help'i mi'n al tio, mal'jun'a sinjor'o, far'u ĝi'n. Vi cert'e ne pent'os. Pri'medit'u! Vi hav'os kor'a'n ĝoj'o'n pri ni ambaŭ. Do, ĝis re'vid'o. (Ir'as en la flank'a'n ĉambr'o'n.)

Petro (sol'a).

Li est'as bon'eg'a jun'ul'o! Gratul'o'n, mal'jun'a Falk, la sort'o ŝajn'as bon'vol'i. Kvankam vi ne pov'is trov'i edz'in'o'n laŭ vi'a kor'gust'o, tamen en vi'a mal'jun'ec'o al vi ne mank'os ge'fil'o'j. (Sonor'ig'as.)

Scen'o X.

Petro. Adelgundo Falk (en rajd'vest'o, kun vip'o aper'as en la pord'o). Mustard'o.

Adelgundo (ĉe la pord'o).

Silent'u, mal'jun'a talp'o! La atend'ad'o ted'as mi'n!

Mustard'o (ĉe la pord'o).

Sed unu post la ali'a.

Adelgundo.

Mut'iĝ'u, sklav'o! La rigard'o de mi'a'j okul'o'j eksplod'e mal'ferm'as ŝlos'o'j'n kaj rigl'il'o'j'n.

Mustard'o.

Nu, bon'e, eksplod'ig'u! (El'ir'as el la mal'antaŭ'a pord'o.)

Adelgundo
(al Falk, tre al'proksim'iĝ'int'e).

Mi est'as Adelgundo Falk, rajd-art'ist'in'o, fam'e kon'at'a tra la mond'o sub la nom'o Sinjor'in'o Falkonini.

Petro
(lev'iĝ'as kaj salut'as ŝi'n ironi'e kaj ceremoni'e).

Mi'a nom'o est'as van der Kapel'e'n, kio'n vi dezir'as?

Adelgundo.

Mi vol'as hered'i.

Petro (sid'iĝ'as).

Tio'n vol'as mult'a'j.

Adelgundo.

Sed tuj, antaŭ'e'n! (Krak'ig'as la vip'o'n.)

Petro.

Ĉu vi'a temp'o est'as tiom okup'it'a? Vi ja algalopegas al la hered'o, antaŭ ĉio vi dev'as dir'i, kia'j pretend'o'j –

Adelgundo.

Pretend'o'j? Absurd'e! Mi neniam parol'as per vort'o'j: unu el mi'a'j rigard'o'j sufiĉ'as, unu rid'et'o mut'ig'as ĉiu'n protest'o'n. Mi nom'iĝ'as Falk – el Saks'uj'o – neniam kon'is mi'a'n patr'o'n.

Petro.

Hm, hm, ĉu vi ne vol'as ek –

Adelgundo.

Mi jam sid'as.

Petro.

Pardon'u mi pet'as, ne mal'bon'e akcept'u –

Adelgundo.

Mal'bon'e akcept'i? Absurd'a fraz'o! Neniam mi mal'bon'e akcept'as i'o'n, pli'vol'e mi prefer'as tut'e ne akcept'i. Permes'u – (el'pren'as cigar'o'n el uj'o).

Petro.

Sen'ceremoni'e –

Adelgundo.

Alumet'o'n, mi pet'as.

Petro
(prezent'as alumet'o'n ek'brul'ig'it'a'n).

Jen.

Adelgundo (prezent'as cigar'o'j'n).

Vi ankaŭ?

Petro.

Dank'o'n. Mi est'as Holand'an'o – fum'as nur pip'o'n, argil'a'n pip'o'n.

Adelgundo.

Ankaŭ vir'in'o'j?

Petro.

Ĉe ni ili tut'e ne fum'as.

Adelgundo.

Mal'saĝ'o! Fum'ad'o ĝis nun nur arogant'ec'o de l’ fort'a seks'o. Pro kio vir'in'o ne fum'u?

Petro.

Estim'at'a vir'in'o, mi nun permes'as al mi demand'i, kiel kaj kia'manier'e vi plen'um'as la kondiĉ'o'j'n de la hered'o. Ĉu vi ne bon'vol'as hav'ig'i al mi la pruv'o'n, kial vi est'as mal'feliĉ'a?

Adelgundo.

Mi pov'as dir'i al vi mi'a'n mal'feliĉ'o'n.

Petro.

Dir'u do, ek'rakont'u.

Adelgundo.

Mi hav'is ofic'o'n en cirk'o Sidoli kaj oni postul'is, ke mi rajd'u post'morgaŭ sur elefant'o kaj ke mi sam'temp'e port'u sur mi'a brak'o Tom Puc, la mal'grand'eg'ul'o'n.

Petro.

Tio merit'as ribel'o'n.

Adelgundo.

Tial mi eks'iĝ'is, pens'u do, mi sur elefant'a dors'o? Neniam!!!

Petro.

Cert'e, vi'a dolor'o est'as rajt'a, tiu est'as grand'a mal'feliĉ'o. Nu, bon'vol'u nur en'ir'i en tiu'n ĉambr'o'n, ĝis la decid'a juĝ'ad'o, tie vi trov'os koleg'o'j'n kaj eĉ cigar'o'j'n, se la vi'a'j ne sufiĉ'os.

Adelgundo.

Sed rapid'e! Mi ne ŝat'as long'daŭr'aĵ'o'j'n, en'tut'e ne volont'e rest'ad'as long'temp'e en unu urb'o. Tuj'ec'o est'as ĉef'a afer'o. Ven'i, plaĉ'i, ekscit'i furor'o'n, iom da skandal'o, post'e mal'aper'i. I'e'n ali'e'n, oft'e liber'vol'e, kelk'foj'e iom dev'ig'it'e. Se mi hered'os, mi far'ig'os nov'a'n fotograf'aĵ'o'n, vi ankaŭ ricev'os ekzempler'o'n.

Petro.

Kun la vip'o?

Adelgundo.

Cert'e, neniam sen vip'o! (El'ir'as.)

Scen'o XI.

Petro. Mustard'o (post'e Johano Falk).

Mustard'o.

Jen ven'is ankoraŭ mal'jun'a vir'o.

Petro.

Bon'e, en'konduk'u li'n.

Mustard'o
(mal'ferm'as la pord'o'n).

En'ir'u do, sinjor'o Falk.

Johano (en'ir'as).

Mi pet'as pardon'o'n, se mi mal'help'as. Mi'a nom'o est'as Johano Falk, mi est'as vilaĝ'a instru'ist'o.

Petro.

Vi nom'iĝ'as Falk kaj est'as instru'ist'o? Ĉu vi ebl'e hav'as fil'in'o'n en Dresdeno?

Johano.

Jes, sinjor'o, kaj mi est'as fier'a pri mi'a Fra'nj'o.

Petro.

Mi sci'as, ke ŝi send'as al vi ĉiu'j'n ŝpar'aĵ'o'j'n.

Johano.

Ne por mi, por si'a'j ge'frat'o'j. Pri'pens'u do la sent'ad'o'n de patr'o, dev'ig'at'a akcept'i tia'n donac'o'n, kaj konsent'u, ke ankaŭ tio ĉi ig'as mi'n tre mal'feliĉ'a.

Petro.

Vi est'as prav'a. Tio dev'ig'e mal'feliĉ'ig'as honest'a'n vir'o'n. (Al Mustard'o.) Al'vok'u do la jun'ul'o'n, kiu est'is tiel sen'ceremoni'a. Vi jam sci'as, tiu'n kun la verd'a vest'o.

Mustard'o.

Aha! Mi antaŭ'sent'as i'o'n! (Mal'ferm'as la flank'a'n pord'o'n.) Sinjor'o Gustav'o Falk!

Johano.

Kio'n mi aŭd'as – Gustav'o tie ĉi?

(Mustard'o el'ir'as.)

Scen'o XII.

Gustav'o.

Jen mi est'as! (Al Johano.) Bon'a Di'o, kio'n mi vid'as? Vi ĉi tie, Sinjor'o Falk?

Johano.

Vi ja vid'as! Kor'a'n man'prem'o'n! Kiel fart'as vi'a patr'o?

Gustav'o.

Dank’ al Di'o, bon'eg'e! Ĉu vi ne hav'as vi'a'n Fra'nj'o'n kun vi?

Johano.

Kiel vi vid'as, ne. Ŝi ja est'as –

Petro.

Ankoraŭ moment'o'n. Nu jun'ul'o, ĉu vi decid'is edz'iĝ'i kun la knab'in'o, de kiu de'pend'as la hered'o?

Gustav'o.

Ĉu tio est'as ĉio, kio'n vi vol'as dir'i al mi?

Petro.

Moment'e ĉio.

Gustav'o (al Johano).

Nu aŭskult'u, pa'ĉj'o Falk. Tiu ĉi sinjor'o vol'as, ke mi edz'iĝ'u kun ali'a ol vi'a Fra'nj'o. Ne ebl'e. Dir'u vi mem. Ĉu ne? Ne'ebl'e!

Petro.

Ĉu vi ne vol'as almenaŭ vid'i la knab'in'o'n, per kiu vi pov'as far'iĝ'i riĉ'a kaj feliĉ'a?

Gustav'o.

Riĉ'a, ebl'e, sed feliĉ'a mi iĝ'os nur kun mi'a Fra'nj'o! Nu, tut'e egal'e! Vid'it'a ne est'as edz'ig'it'a. Sed vid'int'e ŝi'n, mi tuj for'ir'os.

Petro.

Ni atend'u! (Mal'ferm'as la pord'o'n de la kabinet'o.) Al'proksim'iĝ'u do, kar'a infan'o.

Scen'o XIII.

Sam'a'j. Fra'nj'o.

Fra'nj'o
(rapid'as en la brak'o'j'n de l’ patr'o).

Mi'a patr'o, kar'a patr'o!

Gustav'o (star'as mir'ant'e).

Johano.

Fra'nj'o, vi tie ĉi? Est'as tial, ke mi vi'n ne trov'is dom'e?

Fra'nj'o.

Bon'a Di'o! Jen ankaŭ la kuz'o Gustav'o!

Gustav'o (ek'kri'as laŭt'e).

Sinjor'o Holand'an'o, tiu'n ĉi mi vol'as hav'i!

Petro.

Ja, nun est'as tro mal'fru'e.

Gustav'o.

Ho, ne ŝerc'u! Kial do nun subit'e tro mal'fru'e? – Sci'u do: tiu'n ĉi mi akcept'as eĉ sen hered'o.

Petro.

Ge'infan'o'j, mi klar'ig'os ĉio'n. Petro Falk tut'e ne mort'is.

Gustav'o.

Des pli bon'e! Kie li est'as? Sen'prokrast'e mi vol'as parol'i kun li.

Petro.

La mal'jun'a strang'ul'o, kiel bon'vol'e dir'is la est'ont'a sinjor'o super'arb'ar'ist'o, est'as mi mem. Kiel knab'o mi ir'is Amerik'o'n. Riĉ'a je trezor'o'j, sed mal'riĉ'a je ĝoj'o mi re'ven'is. Mal'jun'ec'o ek'frap'as, la mort'o ek'star'as mal'antaŭ mi, mi ne hav'as infan'o'j'n, kaj tial mi demand'as vi'n ambaŭ: Fra'nj'o kaj Gustav'o, ĉu vi vol'as est'i mi'a'j infan'o'j?

Ambaŭ.

Tut'kor'e.

Johano.

Tia riĉ'a ben'o de Di'o en mi'a mal'jun'ec'o!

Petro.

Vi eks'iĝ'os el vi'a ofic'o, vi loĝ'os en mi'a dom'o kun'e kun vi'a'j ge'infan'o'j, kaj mi pri'zorg'os pri la ceter'o.

Gustav'o
(kiu dum'e parol'is kun Fra'nj'o).

Nun mi pov'as kis'i vi'n tut'e mal'kaŝ'e.

Fra'nj'o.

Ĉu mi nun efektiv'e est'as vi'a fianĉ'in'o?

Gustav'o.

Kompren'ebl'e, kaj en kelk'a'j tag'o'j mi'a edz'in'o. (Al Petro.) Ĉu ne?

Petro. (Rid'et'ant'e.)

Nur pacienc'o'n, pacienc'o'n! (Oni aŭd'as bru'o'n kaj violon'o'n el la flank'a ĉambr'o.)

Scen'o XIV.

Petro.

Kio okaz'as?

Mustard'o.

Ho, sinjor'o, la madejr'o supr'e'n'ir'is en la kap'o'j'n de la ge'sinjor'o'j. Unu'e ili disput'is, nun ĉio est'as re'e ĝoj'o kaj ĝu'eg'o.

Petro.

Ili disput'is? Do pro kio?

Mustard'o.

Nu, mi ne sci'as. Unu el ili postul'is not'o'j'n kaj special'aĵ'o'j'n, la sinjor'in'o kun la vip'o tio'n ne vol'is permes'i, ŝi eĉ uz'is la vip'o'n. Tio'n mal'bon'e akcept'is la sinjor'o kiu ĉiam trink'ad'is, kaj est'us far'iĝ'int'a batal'o, se la mal'jun'a sinjor'in'o ne inter'miks'us si'n deklam'ant'e fraz'o'j'n el ia tragedi'o. Tiam la ali'a'j ek'rid'is kaj rid'ant'e ne pov'is disput'i. Nun de'nov'e ĉiu'j est'as gaj'a'j kaj la mal'jun'a danc'majstr'o lud'as je danc'o kiu'n la dekvarulo aranĝ'as. Jen ili ven'as.

Scen'o XV.

La sam'a'j. Charles Faucon (ven'as el la flank'a ĉambr'o lud'ant'e violon'o'n, la ali'a'j sekv'as kant'ant'e kaj marŝ'ant'e laŭ muzik'o je polonez'a paŝ'o). Adelgundo konduk'it'a de Hipolit'o, S^in'o Ĝoj'o kun Gotfrido Falk. Akcipitr'o (notfarante sekv'as). Ili rond'ir'as ĉirkaŭ la scen'ej'o kaj star'iĝ'as en du'on'rond'o.

Petro.

Ge'sinjor'o'j, laŭ la vol'o de mi'a mort'int'a kuz'o neni'u el vi pov'as est'i la universal'a hered'ont'o.

Charles.

Ah mon dieu! Je su'is perd'u!

Gotfrido.

Abomen'e! Mi'a mal'ŝanc'o!

Adelgundo.

Se li viv'us ankoraŭ, mi li'n – – – (minac'as per la vip'o).

Hipolit'o.

Ekstrem'a dis'pec'iĝ'o!

Ĝoj'o.

Kontraŭ mal'feliĉ'o eĉ di'o'j van'e batal'as!

Gotfrido (ebri'et'a).

Kaj vi eĉ ne est'as di'in'o.

Akcipitr'o.

Jen bon'eg'a fin'o de artikol'o por kelk'a'j eminent'a'j gazet'o'j.

Petro.

Sed por iel kompens'i vi'a'j'n vojaĝ'el'spez'o'j'n kaj part'e ankaŭ vi'a'j'n mal'traf'a'j'n esper'o'j'n mi hav'as la komisi'o'n, pag'i al ĉiu el vi mil spes'mil'o'j'n.

Ĝoj'o.

Tia est'is la moment'o, kiam la markiz'o Poz'a ek'kri'is: “Ho, reĝ'in'o, tamen la viv'o est'as bel'a!”

Gotfrido.

Tio mi'n sub'ten'os almenaŭ dum unu jar'o super – – – vin'o.

Adelgundo.

Mi ir'os Svis'uj'o'n, por tie viv'ad'i kiel privat'ul'in'o.

Akcipitr'o.

La fin'o de l’ artikol'o nur iĝ'os pli bon'a, pli ekscit'ant'a per tio.

Charles.

Ho, kia ĝoj'o por mi'a edz'in'o kaj mi'a bub'o! Ni nun pov'as komenc'i mal'grand'a'n negoc'o'n, mi ne bezon'os plu danc'ad'i – – –

Hipolit'o.

Ek'ĝoj'u, Dresdena ĉef'aplaŭd'ist'o, vi perd'as konkur'ant'o'n, ĉar nun oni jam ne aplaŭd'os laŭ komand'o.

Akcipitr'o.

Halt'u, ge'sinjor'o'j, nur parlament'e! Mi propon'as toast'o'n: viv'u la kuz'o!

Ĉiu'j.

Viv'u, li viv'u!

Petro.

Mi dank'as por vi'a bon'dezir'o, kaj mi ĝoj'as pov'i dir'i al vi, ke vi'a dezir'o jam plen'um'iĝ'is.

Ĉiu'j
(mir'eg'e kaj sci'vol'e).

Kiel do? Kio est'as?

Petro.

La klar'ig'o ven'os post'e, nun ni vol'as kun'sid'i kaj gaj'e maten'manĝ'i.

(Kurten'o.)

Scen'o I.

Bel'e mebl'it'a ĉambr'o. Elza aranĝ'as flor'o'j'n, Bert'a viŝ'as tabl'o'j'n kaj objekt'o'j'n.

Elza.

Nun mi aranĝ'as la flor'o'j'n kaj tiam ĉio est'os pret'a! La lu'ont'o'j pov'as ven'i! Ke ili nur ven'u! Cert'e ili vid'os la grand'a'n afiŝ'o'n: Tie ĉi oni parol'as Esperant'e. (Ŝi montr'as la afiŝ'o'n kaj re'met'as ĝi'n en la fenestr'o'n.)

Bert'a.

Sed est'is grand'a labor'o! De la kvin'a maten'e hodiaŭ mi pen'as kaj labor'as.

Elza.

Mi ja help'is al vi, kaj nun la ĉambr'o'j est'as en bon'a ord'o kaj tre komfort'a'j.

Bert'a.

Cert'e, la gast'o'j est'os kontent'a'j! Ni don'os al ili la tut'a'n etaĝ'o'n, kaj ni loĝ'os en la kvar'a, sub la tegment'o. Sub la tegment'o en tiu ĉi varm'eg'a semajn'o de Aŭgust'o!

Elza.

Tio est'is ja la dezir'o de mi'a'j ge'patr'o'j lu'don'i la loĝ'ej'o'n dum la kongres'o. Tial ni ĉiu'j lern'is ja Esperant'o'n tiel fervor'e. Ankaŭ vi, Bert'a, efektiv'e bon'e parol'as.

Bert'a
(rigard'as la flor'o'j'n).

Fraŭl'in'o, al'don'u tiu'n ĉi bel'a'n filik'o'n al la roz'o'j!

Elza.

Filik'o'n? Vi sci'as la nom'o'n? Mi ĵus vol'is serĉ'i ĝi'n en la vort'ar'o.

Bert'a.

Ho, fraŭl'in'o, mi'a kuz'o la polic'an'o, don'is al mi buked'o'n de roz'o'j kaj filik'o.

Elza.

Ĉu vi'a kuz'o, la polic'an'o ankaŭ don'is al vi mirt'o'j'n kaj viol'et'o'j'n?

Bert'a.

Cert'e, cert'e, fraŭl'in'o!

Elza.

Vi est'as feliĉ'a knab'in'o! Ho ve, mi neniam re'vid'os la ĉarm'a'n sinjor'o'n, kiu al mi donac'is viol'et'o'j'n en Parizo!

Scen'o II.

(Sinjor'in'o Bergwald en'ir'as el pord'o 2.)

Sinjor'in'o Bergwald.

Fin'e la dorm'o'ĉambr'o'j est'as pret'a'j. Nur la “Manolon” oni ne ankoraŭ send'is. (La sonor'il'o 59 de pord'o 3 ek'son'as.) Ebl'e jen, vid'u Bert'a. (En'ir'as komisi'ist'o.)

Komisi'ist'o.

Mi al'port'as la objekt'o'j'n aĉet'it'a'j'n de Sinjor'o Bergwald: manol, skrib'maŝin'o'n, . . . . . .

Sinjor'in'o Bergwald.

Bon'a Di'o! Kio'n do mi'a edz'o pens'as? Li dezir'as lu'don'i ĉambr'o'j'n pro profit'o, kaj li el'spez'is jam mult'e da mon'o. La tut'a famili'o vizit'is Esperant'a'j'n kurs'o'j'n dum tri monat'o'j. . . .

Scen'o III.

(En'ir'as Sinjor'o Bergwald el pord'o 3, al'port'ant'e ĵurnal'o'j'n.)

Sinjor'o Bergwald.

Est'as la ĉef'afer'o, la ĵurnal'o'j! Ni'a'j gast'o'j dezir'os re'vid'i si'a'j'n gazet'o'j'n. (Ĉiu'j el'pren'as unu aŭ du el ili kaj el'vok'as.)

Sinjor'o Bergwald.

Jen la Revu'o.

Sinjor'in'o Bergwald.

Jen Lingv'o Inter'naci'a kaj Tra la Mond'o.

Elza.

Ho jen, tut'e nov'a gazet'o!

Sinjor'o Bergwald.

Est'as “La Bel'a Mond'o”. Ĉarm'a titol'o, ĉu ne?

Bert'a.

Kaj ĝi'a en'hav'o! Est'as bel'eg'a! Mi'a kuz'o, la polic'an'o, kon'as pres'ist'o'n, li ricev'is unu el la prov'a'j ekzempler'o'j.

Sinjor'in'o Bergwald.

Ĉu vi aĉet'is tiu'j'n ĉi ĵurnal'o'j'n?

Sinjor'o Bergwald.

Jes, mi'a kar'a. Donac'e mi ili'n ne ricev'is.

Sinjor'in'o Bergwald.

Ĝis nun est'is nur el'spez'o'j. Nun ni pri'pens'u la en'spez'o'j'n. Kiom do ni ricev'os por ni'a'j ĉambr'o'j?

Sinjor'o Bergwald.

Mi pens'as ebl'e du'dek Mark'o'j'n po semajn'o.

Bert'a.

Permes'u, sinjor'o. Dir'u 10 spes'mil'o'j, tio ne ŝajn'as tiel mult'e.

Sinjor'o Bergwald.

Kio'n vi sci'as pri spes'mil'o'j?

Bert'a.

Mi'a kuz'o, la polic'an'o, klar'ig'is al mi la afer'o'n. Li dir'is, ke dum la kongres'o vi don'os al mi la salajr'o'n en spes'mil'o'j – 20 spes'mil'o'j monat'e.

Sinjor'o Bergwald.

Kie do est'as la tarif'o, al'port'u ĝi'n Elza.

(Elza al'port'as grand'a'n karton'o'n.)

Elza.

Jen, pa'ĉj'o.

Sinjor'o Bergwald
(post serĉ'ad'o en la tarif'o).

Mi'a bon'a infan'o tio ne est'as ebl'a. Mi ja ne ankoraŭ hav'as la profit'o'n. Ni ja ĉiu'j hav'os 61 iom da ĝen'o, sed post la kongres'o ni ĉiu'j loĝ'os en Weisser Hirsch, tiam ali'a'j labor'os kaj ni hav'os la plezur'o'n!

Elza.

Tio est'as neni'o! Mi de'nov'e dezir'us ir'i Parizon!

Bert'a
(far'as sign'o'n de mon'ricev'o).

Kaj mi sinjor'o? (Ek'son'as la sonor'il'o 3.)

Sinjor'o Bergwald.

Ho, ebl'e lu'ont'o'j! Rapid'e, rapid'eg'e ĉio'n en ord'o'n. Elza for'pren'u vi'a'n flor'korb'o'n, kur'u, kur'u!

(Elza kun la korb'o el'ir'as je pord'o 1.)

Scen'o Iv.

(Bert'a en'konduk'as sinjor'in'o'n Rat'e'n kaj sinjor'o'n Viktor Dubois per pord'o 3.)

Bert'a.

Ven'is ge'sinjor'o'j kiu'j dezir'as loĝ'ej'o'n. (El'ir'as el pord'o 3.)

Sinjor'o Bergwald.

Kie do est'as la vort'ar'o? (Ek'pren'as ĝi'n.)

Viktor.

Kia'j'n ĉambr'o'j'n vi lu'don'os?

Sinjor'o Bergwald (en embaras'o).

Kio'n vi dezir'as? Moment'o'n! Moment'o'n! (Li mal'ferm'as la vort'ar'o'n.)

Viktor (pli laŭt'e).

Kia'j'n ĉambr'o'j'n vi est'as lu'don'ont'a?

Sinjor'o Bergwald.

Ont'a – int'a – ant'a – mi ĉio'n forges'is!

Sinjor'in'o Juli'et'a Rat'e'n.

Ebl'e mi pov'as help'i. Ĉu vi lu'don'os tiu'n ĉi bel'a'n ĉambr'o'n?

Sinjor'o Bergwald.

Cert'e, cert'e mi lu'don'os, nun mi kompren'as, la du ĉambr'o'j'n dekstr'e, kun'e kun tiu ĉi komun'a salon'o, 20 Mark semajn'e.

Sinjor'in'o Bergwald.

Dek spes'mil'o'j.

Sinjor'o Bergwald.

Jes, 10 spes'mil'o'j, jen la tabel'o. Est'as tre simpl'a afer'o, ĉiam la du'on'o.

Viktor.

Tio est'os bon'a profit'o por ni, ĉiam la du'on'o, bon'eg'e, mi kalkul'os. (Rigard'as sur la tarif'o'n.)

Juli'et'a.

Mi pren'as la du ĉambr'o'j'n, bon'vol'u al'port'ig'i mi'a'n kofr'o'n kaj send'i al mi la serv'ist'in'o'n. (Sid'iĝ'as en seĝ'o'n al'ŝov'it'a'n de Viktor, babil'as kun li.)

Sinjor'in'o Bergwald (al si'a edz'o).

Est'as iom mal'facil'a afer'o por mi, est'i lu'ig'ant'in'o, ĉar mi est'as el la famili'o von Blücher. (Al sinjor'in'o Rat'e'n, tre majest'e.) Mi send'os mi'a'n serv'ist'in'o'n. (El'ir'as je pord'o 3.)

Sinjor'o Bergwald.

Kaj mi skrib'os la kontrakt'o'n. (El'ir'as pord'o 3.)

Scen'o V.

Juli'et'a. Viktor.

Juli'et'a.

Kaj nun, sinjor'o, mi de'nov'e esprim'as al vi mi'a'n sincer'a'n dank'o'n pro la pen'o, kiu'n al vi kaŭz'is mi'a embaras'o.

Viktor.

La plezur'o serv'i tia'n ĉarm'a'n sinjor'in'o'n est'as sufiĉ'e da rekompenc'o.

Juli'et'a.

Kia mal'feliĉ'o ke sur la last'a staci'o mi'a edz'o kaj mi perd'is unu la ali'a'n. Mi en la kupe'o, li ekster'e kun la limonad'o – kaj jen la vagon'ar'o for'vetur'is!

Viktor.

La mal'feliĉ'a edz'o! Li kur'is, kur'is, kur'eg'is, sed la vagon'ar'o for'rapid'eg'is. Li nun est'os sen'konsol'a!

Juli'et'a.

Tiu kar'a bon'ul'o! Li hav'as la plej bon'a'n kor'o'n de l’ mond'o, sed nun cert'e li est'as koler'a pro zorg'o rilat'e al mi. Kio'n far'i en tiu ĉi fremd'a urb'o sen vi?

Viktor.

Mi hav'as bon'a'n ide'o'n. Mi leg'is, ke la polic'an'o'j de Dresdeno lern'is Esperant'o'n, ili vi'n help'os. Jen unu el ili! (De l’ fenestr'o.) Ho, sinjor'o polic'an'o, mi pet'as. (Al Juli'et'a.) Ankaŭ en Parizo la polic'an'o'j nun lern'as Esperant'o'n, bon'a, bon'eg'a afer'o!

Polic'an'o.
(Oni vid'as moment'o'n Bert'a mal'ferm'ant'a'n la pord'o'n.)

Ĉu vi bezon'as mi'a'n help'o'n?

Viktor.

Jes, sinjor'o. Tiu ĉi sinjor'in'o perd'is si'a'n edz'o'n dum la vojaĝ'o, li ebl'e al'ven'os per ali'a vagon'ar'o, bon'vol'u konduk'i li'n tie'n ĉi!

Polic'an'o.

Sinjor'in'o pri'skrib'u al mi la sinjor'o'n.

Juli'et'a.

Li est'as grand'a, hav'as long'a'n barb'o'n, griz'a'n ĉapel'o'n kun grand'a verd'a stel'o.

Polic'an'o.

Ĉapel'o'n kun stel'o? Bon'eg'e, mi li'n trov'os. (Klin'iĝ'ant'e el'ir'as.)

Juli'et'a.

Nun mi iom ŝanĝ'os mi'a'n vest'aĵ'o'n, mi'a edz'o ja cert'e baldaŭ ven'os.

Viktor.

Kaj nun mi komenc'os serĉ'i mi'a'n anĝel'o'n. Ho, sinjor'in'o, en tiu ĉi urb'o loĝ'as la plej ĉarm'a fraŭl'in'o de la mond'o, sed mi ne sci'as kie, mi serĉ'os ŝi'n. Mi renkont'is ŝi'n sur bal'o en Parizo, mi nur kon'as ŝi'a'n antaŭ'nom'o'n “Elza”! Mi far'is tiu'n long'a'n vojaĝ'o'n por trov'i ŝi'n.

Juli'et'a.

Vi est'as en'am'iĝ'int'a?

Viktor.

Perfekt'e! Mi ne lac'iĝ'os en la serĉ'ad'o!

Juli'et'a.

Mi dezir'as bon'a'n sukces'o'n. Adiaŭ. (For'ir'as rid'et'ant'e.)

Viktor.

Agrabl'a sinjor'in'et'o, sed tut'e ne kompar'ebl'a al mi'a “Elza”!

Scen'o Vi.

Sinjor'o Bergwald (pord'o 3).

Pardon'u sinjor'o, mi forges'is i'o'n. Bon'vol'u pag'i la du'on'o'n de la lu'prez'o antaŭ'e.

Viktor.

Kial vi tio'n dir'as al mi?

Sinjor'o Bergwald.

Kial ne? Ĉu vi'a edz'in'o hav'as la mon'uj'o'n?

Viktor.

La sinjor'in'o ne est'as mi'a edz'in'o.

Sinjor'o Bergwald.

Kio do ŝi est'as?

Viktor.

Est'as mi'a, mi'a kon'at'in'o.

Sinjor'o Bergwald
(rigard'as en la vort'ar'o'n).

Kon'at'in'o? Kio tio est'as? Mi esper'as, ke ĉio est'as en bon'a ord'o.

Elza (en'ir'as tra pord'o 1).

Viktor kaj Elza re'kon'as unu la ali'a'n.

Viktor.

Ĉiel'o!

Elza.

Sinjor'o Viktor. (Mal'laŭt'e.)

Sinjor'o Bergwald.

Kio'n vi dezir'as?

Elza.

Pa'ĉj'o, mi nur forges'is mi'a'n tranĉ'il'o'n.

Viktor.

Mi'a anĝel'o, mi'a Elza!

Sinjor'o Bergwald.

Ne perd'u temp'o'n, la ali'a'j ĉambr'o'j ne est'as pret'a.

Elza.

Jes pa'ĉj'o, sed mi tuj re'ven'os.

Viktor.

Mi'a kar'a sinjor'o, ĉu vi hav'as ali'a'n ĉambr'o'n hav'ebl'a'n?

Sinjor'o Bergwald.

Cert'e, la mal'grand'a'n ĉambr'o'n mal'dekstr'e.

Viktor.

Mi ĝi'n lu'pren'os, tuj lu'pren'os. Jen dek spes'mil'o'j, kar'a est'ont'a bo'patr'o! (Don'as mon'o'n al Sinjor'o Bergwald kaj rapid'e en'ir'as la pord'o'n 4.)

Scen'o Vi'i.

Sinjor'o Bergwald
(rigard'as en la vort'ar'o'n).

Bo'patr'o? Ebl'e insult'o? Ne est'as en la 67 vort'ar'o. Sed jen la mon'o! Bon'a ide'o skrib'i sur afiŝ'o'n: Tie ĉi oni parol'as Esperant'e.

(En'ir'as Sinjor'in'o Bergwald kun Bert'a, kiu bros'as bot'o'n.)

Scen'o VIII.

Sinjor'in'o Bergwald.

Imag'u nur, tiu ĉi Bert'a postul'as du'obl'a'n salajr'o'n.

Sinjor'o Bergwald.

Ne ebl'e.

Bert'a.

Tamen ebl'e. Mi hav'as du'obl'o'n da labor'o. (Sonor'il'o ek'son'as el la ĉambr'o de Juli'et'a, pord'o 2.)

Sinjor'o Bergwald.

Kur'u, kur'u rapid'e, ni'a loĝ'ant'in'o sonor'ig'as.

Bert'a.

Nov'a sinjor'in'o serv'ot'a, tio'n mi ne pov'as. (Ir'as en la ĉambr'o'n de Juli'et'a.)

Sinjor'o Bergwald.

Mi lu'don'is la mal'grand'a'n ĉambr'o'n al la jun'a sinjor'o por 10 spes'mil'o'j. Bon'eg'e, ĉu ne?

Sinjor'in'o Bergwald.

Mi hav'os nov'a'n silk'vest'o'n?

Sinjor'o Bergwald.

Ni vid'os, vid'os, ebl'e!

Bert'a
(re'ven'as kun la ŝu'o'j de Juli'et'a).

Nun mi dev'as pur'ig'i ali'a'n par'o'n da ŝu'o'j! Ĉu vi don'os al mi du'obl'a'n salajr'o'n?

Sinjor'o Bergwald.

Kial vi pov'as est'i tiel mal'modest'a?

Bert'a.

Mi ne est'as mal'modest'a. Mi'a kuz'o, la polic'an'o dir'as, du'obl'a labor'o merit'as du'obl'a'n salajr'o'n. Ĉu vi vol'as ĝi'n don'i aŭ ne?

Sinjor'o kaj Sinjor'in'o Bergwald.

Cert'e ne!

Bert'a.

Tiam, ge'sinjor'o'j, bros'u mem la bot'o'j'n de vi'a'j lu'ant'o'j, mi ĝi'n ne far'os. Jen la antaŭ'tuk'o kaj la bros'o, mi pren'as mi'a'n liber'ec'o'n! Adiaŭ! (For'kur'as.)

Scen'o IX.

Sinjor'in'o Bergwald.

Kio'n far'i nun? Id'in'o de la famili'o von Blücher ne pov'as bros'i ŝu'o'j'n!

Sinjor'o Bergwald.

Sed ni ĝi'n dev'as far'i, ni lu'don'is la ĉambr'o'j'n kun serv'ad'o. (La sonor'il'o de Juli'et'a aŭd'iĝ'as.)

Sinjor'in'o Bergwald
(demand'as ĉe la pord'o).

Kio'n vi dezir'as? Kompren'ebl'e la sinjor'in'o dezir'as la ŝu'o'j'n, help'o'n je la vest'ig'ad'o post'e te'o'n kaj tiel plu! Est'as ne'aŭd'it'e!

Sinjor'o Bergwald.

Se vi ne vol'as help'i la sinjor'in'o'n, mi ĝi'n far'os.

Sinjor'in'o Bergwald.

Ne, ne, vi cert'e ne dev'as, mi ĝi'n far'os. Ho, mi'a'j pra'av'o'j! Se vi sci'us, ke id'in'o de la famili'o von Blücher dev'as pur'ig'i ŝu'o'j'n! (En'ir'as la ĉambr'o'n de Juli'et'a.)

(Sonor'ig'ad'o de la ali'a flank'o.)

Sinjor'o Bergwald
(frap'as al la pord'o de Viktor).

Li ankaŭ postul'as la bot'o'j'n. Tie ne est'as help'o, mi dev'as, dev'as far'i ĝi'n. (Pren'as la antaŭ'tuk'o'n.) Mi ne est'as el la famili'o von Blücher, sed tio est'as tut'e kontraŭ'a al mi'a inklin'o. Tamen – – (la sonor'il'o de la pord'o 3 ek'son'as). Diabl'o, jen la sonor'il'o de la loĝ'ej'o. Mi dev'as mal'ferm'i.

Scen'o X.

(En tiu ĉi moment'o Viktor kaj Elza mal'ferm'as la du pord'o'j'n 1 kaj 4.)

Elza.

Se mi nur sci'us, ĉu sinjor'o Viktor ven'is pro mi!

Viktor.

Serv'ist'o! Serv'ant'o! – Ho ĉiel'o, la objekt'o de mi'a am'o, ne est'is fantom'o!

Elza.

Vi sinjor'o, vi loĝ'as en ni'a dom'o?

Viktor.

Feliĉ'a hazard'o konduk'is mi'n tie'n ĉi!

Elza.

Mi kred'is, ke vi forges'is mi'n!

Viktor.

Vi'n forges'i, neniam, neniam, ho fraŭl'in'o Elza.

Elza.

Kial do vi ven'is Dresdenon?

Viktor.

Por trov'i vi'n, mi'a ador'at'a!

Scen'o XI.

(Re'ven'as Bergwald, la du pord'o'j bru'e est'as fermat'a'j.)

Bergwald.

Diabl'o! Kia terur'a tra'blov'o! (En'ir'as sinjor'o Rat'e'n. Koloni'a uniform'o, tre mal'ĝentil'e.)

Rat'e'n.

Kial vi for'kur'is sinjor'o? Vi las'is mi'n sur la ŝtup'ar'o?

Sinjor'o Bergwald. (Bros'ant'e bot'o'n.)

Pardon'u, mi aŭd'is i'o'n tie ĉi.

Rat'e'n.

Ĉu vi est'as la ŝu'pur'ig'ist'o de tiu ĉi gast'ej'o?

Sinjor'o Bergwald.

Ŝu'pur'ig'ist'o?

Rat'e'n.

Serv'ist'o, lake'o, se vi tio'n prefer'as.

Sinjor'o Bergwald.

Tut'e ne sinjor'o, mi nur far'as tio'n pro komplez'em'o je mi'a'j loĝ'ant'o'j. (Frap'as al la pord'o de Viktor.) Sinjor'o, jen vi'a'j bot'o'j. (Viktor iom 71 mal'ferm'as kaj pren'as ili'n.) Ne sinjor'o, mi est'as la posed'ant'o de tiu ĉi dom'o.

Rat'e'n.

Vi do lu'don'as loĝ'ej'o'j'n?

Sinjor'o Bergwald.

Cert'e, sed mi nun ĉiu'j'n for'don'is.

Rat'e'n.

Diabl'o! Kial vi ne for'pren'is la anonc'o'n: loĝ'ej'o'j'n! tie ĉi oni parol'as Esperant'e? Ĉu vi opini'as, ke mi nur en'ir'is por vid'i vi'a'n mal'interes'a'n vizaĝ'o'n? Ceter'e, kiu'j est'as vi'a'j lu'ant'o'j?

Sinjor'o Bergwald.

Sinjor'in'o kaj sinjor'o.

Rat'e'n.

Kiel? Kia sinjor'in'o kaj sinjor'o?

Sinjor'o Bergwald.

Pardon'u, mi est'as Dresdena dom'posed'ant'o, mi ne bezon'as respond'i vi'a'j'n demand'o'j'n. Krom tio vi ŝajn'as tre ekscit'it'a!

Rat'e'n.

Ekscit'it'a, at'a, ot'a! Ĉiel'o, mal'ben'it'e, at'e, ot'e! Mi do dev'as est'i ekscit'it'a. Mi al'ven'is per aŭtomobil'o, ĉar lokomotiv'o ne est'is hav'ebl'a! Mi'a'j okul'o'j est'as plen'a'j de polv'o. Don'u al mi akv'o'n!

Sinjor'o Bergwald.

Akv'o'n?

Rat'e'n.

Cert'e! Por el'lav'i la polv'o'n el mi'a'j okul'o'j. (Vid'as la flor'o'j'n.) Jen, tio sufiĉ'os. (El'ĵet'as la flor'o'j'n, lav'as al si la okul'o'j'n.)

Sinjor'o Bergwald.

Sinjor'o! Vi difekt'as mi'a'n tapiŝ'o'n.

Rat'e'n
(sek'ig'ant'e la man'o'j'n per la kurten'o).

Tio ne difekt'os ĝi'n.

Sinjor'o Bergwald.

Mi'a'j kurten'o'j! Ho ve! Mi al'port'as man'tuk'o'n.

Rat'e'n.

Ne neces'e! (Al'ŝov'as seĝ'o'n.) Sid'iĝ'u!

Sinjor'o Bergwald.

Dank'o'n! Mi ne est'as lac'a!

Rat'e'n (ordon'em'a).

Sid'iĝ'u!

Sinjor'o Bergwald (mal'laŭt'e).

Ĉu mi al'vok'u polic'an'o'n?

Rat'e'n
(ankaŭ sid'iĝ'as, mult'e pli afabl'e).

Ĉu vi est'as fraŭl'o aŭ edz'o?

Sinjor'o Bergwald.

Edz'o.

Rat'e'n.

Mi est'as kontent'a. Vi hav'os kompat'o'n kun mal'feliĉ'a edz'o kiel mi.

Sinjor'o Bergwald.

Di'o mi'a!

Rat'e'n.

Mi viv'is du'dek jar'o'j'n en la koloni'o'j, fin'e la hotentot'o'j mi'n ted'is, mi re'ven'is Eŭrop'o'n kaj edz'iĝ'is kun jun'a bel'a hispan'in'o . . . . kaj nun . . .

Sinjor'o Bergwald.

Kio'n li dir'os al mi?

Rat'e'n.

Ni est'is tiel feliĉ'a'j! Per Esperant'o ni trov'is unu la ali'a'n, Esperant'o est'is la lingv'o de ni'a am'o. Mi dezir'is ĝoj'ig'i mi'a'n edz'in'o'n per la vizit'o de la kvar'a kongres'o. Kaj nun, kiam en la last'a staci'o mi al'port'is al ŝi bulk'o'j'n, ŝi ankaŭ pet'is limonad'o'n. Mi ir'as al'port'i ĝi'n ne rimark'ant'e, ke la dek minut'o'j pas'is – jen la vagon'ar'o for'vetur'as kun mi'a edz'in'o kaj jun'a bel'a danĝer'a Franc'o.

Sinjor'o Bergwald.

Danĝer'a Franc'o?

Rat'e'n.

Jes, li est'is kun ni en la sam'a kupe'o! Ili ne parol'is unu vort'o'n kun'e, dum la vojaĝ'o, sed nun mi vid'as la ruz'o'n, ili vol'is for'kur'i – la limonad'o nur est'is pretekst'o. Sed mi ili'n trov'os! Mi ili'n mort'ig'os! Mi ili'n polv'er'ig'os, mi ili'n dis'romp'os kiel – (li ek'kapt'as la flor'vaz'o'n).

Sinjor'o Bergwald.

Sinjor'o! Est'as Saksa porcelan'o!

Rat'e'n (re'sid'iĝ'as).

Sinjor'o, al mi dir'is polic'an'o, ke tia'j person'o'j en'ir'is tiu'n ĉi dom'o'n, montr'u ili'n al mi, montr'u al mi vi'a'j'n loĝ'ant'in'o'j'n. (Ek'star'as kaj puŝ'as la seĝ'o'n kontraŭ la plank'o.)

Sinjor'o Bergwald.

Trankvil'iĝ'u, sinjor'o! Vi detru'as la dom'o'n!

Rat'e'n.

Montr'u vi'a'j'n loĝ'ant'in'o'j'n!

Sinjor'o Bergwald (al si mem).

Di'o mi'a! Se la jun'a sinjor'in'o est'as la for'kur'int'a edz'in'o! Ni ĉiu'j est'us perd'it'a'j!

Rat'e'n
(ek'star'ant'e kaj renvers'ant'e si'a'n seĝ'o'n).

Vi rifuz'as montr'i al mi vi'a'n loĝ'ant'in'o'n?

Scen'o XI.

(Sinjor'in'o Bergwald en'ir'as, pord'o 3.)

Sinjor'o Bergwald.

Jen mi'a edz'in'o, dank’ al Di'o, lum'a ide'o! Sinjor'o, mi'a loĝ'ant'in'o.

Rat'e'n.

Kiel, tiu mal'jun'ul'in'o?

Sinjor'in'o Bergwald.

Mal'jun'ul'in'o? Mi?

Sinjor'o Bergwald.

Dir'u jes, aŭ ni ĉiu'j est'as perd'it'a'j!

Rat'e'n.

Ĉu vi est'as la loĝ'ant'in'o de tiu'j ĉi ĉambr'o'j?

Sinjor'o Bergwald.

Jes, dir'u jes!

Sinjor'in'o Bergwald.

Je-e-e-e-es.

Rat'e'n.

Ek'vid'int'e vi'n, sinjor'in'o, mi'a'j suspekt'o'j koncern'e tiu ĉi dom'o tut'e mal'aper'is. Mi serĉ'os ali'e, kaj post'e mi re'ven'os en la Central'hotel'o'n. Trov'ont'e ili'n mi – mi – (kun bru'o el'ir'as).

Scen'o XII.

Sinjor'in'o Bergwald.

Ho, kiu est'is tiu ĉi person'o?

Sinjor'o Bergwald.

Kiu li est'as? Cert'e iu sovaĝ'ul'o, reĝ'o de la kanibal'o'j aŭ iu ĉef'rab'ist'o. Sed ni ne dev'as perd'i temp'o'n (frap'as al la pord'o 2). Ho, sinjor'in'o, hav'u la bon'ec'o'n, mi dev'as tuj parol'i kun vi!

Scen'o XIII.

(En'ir'as Juli'et'a.)

Juli'et'a.

Kun mi sinjor'o?

Sinjor'o Bergwald.

Cert'e sinjor'in'o. Vi est'as kulp'a de grand'a embaras'o, en kiu'n vi ĵet'is honor'ind'a'n vir'o'n kiel mi'n per vi'a terur'a edz'o.

Juli'et'a.

Mi'a edz'o!

(Elza aper'as en la pord'o 1 kaj aŭskult'as.)

Sinjor'o Bergwald.

Cert'e, sinjor'in'o. Vi'a edz'o, de kiu vi for'kur'is sub pretekst'o de bulk'o kaj limonad'o.

Juli'et'a.

Mi'a edz'o est'is tie ĉi? Ho, kial vi tio'n ne al mi dir'is?

Sinjor'o Bergwald.

Ĉar li vol'is mort'ig'i vi'n kaj la jun'a'n franc'o'n, la part'o'pren'ant'o'n de vi'a for'kur'ad'o.

Elza.

Kio'n mi aŭd'as! La part'o'pren'ant'o de ŝi'a for'kur'o! Terur'e! (Rapid'e mal'aper'as.)

Juli'et'a.

For'kur'o, sinjor'o! Kiel vi tio'n risk'as dir'i! Ĉiel'o, en kia terur'a situaci'o mi mi'n trov'as! Mi'a edz'o est'as tiel ĵaluz'a, li far'os i'o'n mal'bon'a'n en si'a erar'a opini'o! Mi ĉio'n al li klar'ig'os, kie li est'as?

Sinjor'o Bergwald.

Li parol'is pri la Central'hotel'o, la plej proksim'a angul'o.

Juli'et'a.

Mi tie'n ir'os. Mi nur pren'os mi'a'n ĉapel'o'n. (En'ir'as ŝi'a'n ĉambr'o'n pord'o 2.)

Scen'o XIV.

Sinjor'in'o Bergwald.

Ho, kial ni do el'met'is la anonc'o'n: Tie ĉi oni parol'as Esperant'e. El tio la tut'a mal'feliĉ'o rezult'is!

Sinjor'o Bergwald.

Trankvil'iĝ'u mi'a kar'a, bon'vol'u nur pret'ig'i kaf'o'n kaj te'o'n por ni'a'j gast'o'j.

Sinjor'in'o Bergwald.

Fantom'o'j de mi'a'j pra'av'o'j! Ne vid'u la mal'honor'o'n de vi'a mal'feliĉ'a id'in'o! (El'ir'as.)

Scen'o XV.

Juli'et'a
(re'ven'as el si'a ĉambr'o kun ĉapel'o).

La hotel'o je la angul'o, vi dir'is sinjor'o?

Sinjor'o Bergwald.

Jes sinjor'in'o, mi ĝi'n al vi montr'os. (Mal'laŭt'e.) Est'us mort'ig'o se li ŝi'n trov'us tie ĉi! (Laŭt'e.) Mi montr'os, mi montr'os! –

(Bergwald kaj Juli'et'a el'ir'as el pord'o 3.)

Scen'o XVI.

(Elza el pord'o 1, iom post'e Viktor el pord'o 4.)

Elza
(fal'int'e en apog'seĝ'o'n).

Ĉu tio est'as ebl'a! Sinjor'o Viktor for'kur'is kun edz'in'iĝ'it'a vir'in'o! (El'tir'as naz'tuk'o'n.) Terur'e!

Viktor.

Fin'e ili ĉiu'j for'ir'is! Ho la objekt'o de mi'a ador'ad'o! Mi'a kar'a fraŭl'in'o –

Elza.

For'las'u mi'n! For'ir'u de mi, vi'a ag'ad'o est'as mal'honest'a, perfid'a.

Viktor.

Ĉiel'o! Kio'n do mi far'is?

Elza.

Mi ĉio'n aŭd'is, sinjor'o. Ĉu vi pov'as ne'i, ke vi al'ven'is tie'n ĉi kun sinjor'in'o, kun edz'in'iĝ'it'a sinjor'in'o – kun kiu vi for'kur'is?

Viktor.

Ĉarm'a fraŭl'in'o, mi'a vort'o de honor'o: mi ŝi'n vid'is la unu'a'n foj'o'n hodiaŭ maten'e en la vagon'ar'o. (Met'as la man'o'n al si'a kor'o.) Je la honor'o de Franc'o, fraŭl'in'o, mi am'as nur unu sinjor'in'o'n en la vast'a mond'o kaj tiu est'as vi'a ĉarm'a person'o. Mi tio'n ĵur'as je tiu ĉi man'et'o!

(Genu'fleks'as antaŭ Elza. En'ir'as sinjor'o Bergwald kun kaf'o'pled'o.)

Scen'o XVII.

Sinjor'o Bergwald.

Hallo! Kio tio est'as?

Elza.

Ĉiel'o, mi'a patr'o!

Viktor.

La est'ont'a bo'patr'o!

Sinjor'o Bergwald
(star'ig'as la pled'o'n sur tabl'o'n).

Klar'ig'u al mi la afer'o'n, sinjor'o, kial mi vi'n trov'as en la si'n'ten'ad'o de ŝu'ist'o je la pied'o'j de mi'a fil'in'o?

Viktor.

Sinjor'o, la sen'mort'a Ŝekspir dir'as: “Mal'long'ec'o est'as la anim'o de l’ sprit'o”. Mi hav'as la honor'o'n pet'i la man'o'n de vi'a infan'o por edz'iĝ'o.

Sinjor'o Bergwald.

Ĉu vi est'as frenez'a?

Viktor.

Jes, cert'e. Mi am'as ŝi'n kaj ŝi am'as mi'n.

Sinjor'o Bergwald.

Kiel, post kvin minut'o'j? Tio'n mi ĉes'ig'os! Mi postul'as ke vi tuj for'las'u mi'a'n dom'o'n.

Viktor.

Tut'e ne, sinjor'o, mi pag'is por unu semajn'o kaj mi rest'os. Unu'e mi hav'os mi'a'n kaf'o'n. (Sid'iĝ'as apud la tabl'o.)

Sinjor'o Bergwald.

Mi – mi sufok'iĝ'os pro koler'o! Kaj ĉio'n kaŭz'is la infer'a anonc'o: Tie ĉi oni parol'as Esperant'e!

Scen'o XVIII.

Rat'e'n (pord'o 3, koler'eg'e).

Mi do est'is prav'a! Polic'an'o dir'is al mi ke mi'a edz'in'o loĝ'as en tiu ĉi dom'o. Mi est'as bon'kor'a, trankvil'a vir'o, ĝis nun mi est'is dolĉ'a kiel ŝaf'id'o, sed nun mi'a koler'o eksplod'os – don'u al mi mi'a'n edz'in'o'n! (Kapt'as Bergwald je la brust'o.)

Sinjor'o Bergwald.

Las'u mi'n, vi krisp'as mi'a'n ĉemiz'et'o'n!

Rat'e'n.

Vi ne vol'as? Mi mem ŝi'n trov'os. (En'ir'as la ĉambr'o'n de Juli'et'a, pord'o 2.)

Sinjor'o Bergwald.

Tio est'as tro mult'e. Mi al'vok'os polic'an'o'n! Kial do ili ĉiu'j lern'is Esperant'o'n, se ili nun ne al ni help'os!

Viktor.

Bon'eg'e, kun'vok'u la tut'a'n polic'an'ar'o'n.

Rat'e'n. (Re'ven'as.)

Strang'e, mi rigard'is en la ŝrank'o'n, sub la lit'o'n, sed neni'e ia sinjor'in'o Rat'e'n. Tamen mi vid'is ŝi'a'j'n vest'o'j'n kaj ĉapel'o'j'n. (Laŭt'eg'e.) Sinjor'o, kie est'as mi'a edz'in'o?

Sinjor'o Bergwald.

Ŝi – ŝi – ŝi el'ir'is.

Rat'e'n.

El'ir'is? Ŝi do est'is tie ĉi?

Sinjor'o Bergwald.

Nu jes, ŝi est'is. Ŝi ĵus ir'is al la Central'hotel'o por trov'i vi'n.

Rat'e'n.

Mensog'ul'o! Vi de'nov'e tromp'as mi'n. Jen ali'a ĉambr'o, mi supoz'as, ke ŝi si'n kaŝ'as tie. (Vol'as en'ir'i la ĉambr'o'n de Viktor.)

Viktor.
(Lev'iĝ'as kaj ek'star'iĝ'as inter Rat'e'n kaj pord'o 4.)

Diabl'o! Neni'u en'ir'u en mi'a'n propr'a'n ĉambr'o'n.

Rat'e'n.

Fulm'o kaj tondr'o! La mal'ben'it'a jun'a fripon'o. (Kri'eg'ant'e.) Kie est'as mi'a edz'in'o?

Viktor.

Mi ne sci'as.

Rat'e'n.

Vi mensog'as, vi pag'is la konduk'ist'o'n de la fer'voj'o por ke li for'vetur'u sen mi.

Viktor.

Kia ne'ebl'a ide'o!

Rat'e'n.

Fripon'o! Don'u al mi mi'a'n edz'in'o'n.

Viktor.

Gard'u vi'n, sinjor'o. (Al'pren'as atak'a'n si'n'ten'ad'o'n.)

Sinjor'o Bergwald.

Bon'a Di'o! Se vi vol'as romp'i al vi la kap'o'j'n, ne far'u ĝi'n super mi'a nov'a tapiŝ'o.

Rat'e'n.

Sinjor'o, vi don'os al mi tuj'a'n kontent'ig'o'n. Mi neniam vojaĝ'as sen pistol'o'j. (El'pren'as par'o'n el si'a poŝ'o, don'ant'e unu el ili al Viktor.)

Viktor.

Sinjor'o, vi est'as efektiv'a bifstek'o.

Rat'e'n.

Sinjor'o, post du minut'o'j vi est'os mort'ig'it'a hund'o!

Scen'o XIX.

Sinjor'in'o Bergwald post'e Juli'et'a. Pord'o 3.

Sinjor'in'o Bergwald.

Sinjor'o'j, kio'n vi far'as, kio tio est'as?

Rat'e'n.
(Rigard'as el la fenestr'o.)

Jen mi'a edz'in'o kun polic'an'o! Ili ven'as tie'n ĉi, kia strang'a afer'o! Mi mi'n kaŝ'os post la kurten'o'j kaj nun aŭskult'u: kiu el vi perfid'os mi'a'n ĉe'est'o'n tiu ricev'os kugl'o'n en la cerb'o'n.

Sinjor'o Bergwald.

Ho, kial mi skrib'is: Tie ĉi oni parol'as Esperant'e!

Juli'et'a.
(Parol'ant'e mal'antaŭ'e'n.)

Mi dank'as vi'n, sinjor'o polic'an'o! Sed kio'n vi hav'as, kial vi hav'as tia'j'n ek'tim'ig'it'a'j'n mien'o'j'n? Ĉu io okaz'is dum mi'a for'ir'o? Ĉu mi'a edz'o est'is tie ĉi? Ĉu iu el vi li'n vid'is?

Sinjor'o Bergwald.

Ne!

Sinjor'in'o Bergwald.

Ne!

Viktor.

Ne!

Juli'et'a.

Des pli bon'e (al Viktor) ĉar se li vi'n trov'us sinjor'o, mi ne sci'as kio okaz'us.

Rat'e'n.

Fulm'o kaj tondr'o, ŝi tim'as por tiu bub'o.

Juli'et'a.

Mi'a kar'a edz'o est'as tiel ĵaluz'a! (Al sinjor'in'o Bergwald.) Se li nur est'is vid'int'a la afabl'a'n man'prem'o'n de vi'a edz'o kiam mi en'ir'is la pord'o'n –

Sinjor'o Bergwald (Trem'ant'e.)

Tut'e ne, tut'e ne, mi ne prem'is al vi la man'o'n. Mi jam sent'as la kugl'o'n inter mi'a'j ŝultr'o'j!

Juli'et'a.
(Iom mir'ig'it'a al Viktor.)

Mi est'as cert'e, ke vi rimark'is la koler'a'j'n rigard'o'j'n de mi'a edz'o en la kupe'o, kiam vi hazard'e rigard'is mi'n. (Viktor fort'e balanc'as la kap'o'n.) Mi efektiv'e kred'as, ke li est'is ĵaluz'a je vi! Je vi, kiu mort'as pro am'o al jun'a fraŭl'in'o, kun kiu vi kon'at'iĝ'is en Parizo, sur bal'o.

Rat'e'n.

Bal'o? Parizo? (Streĉ'as la kap'o'n el la kurten'o'j.)

Juli'et'a.

Kaj kiu'n vi tiel fervor'e am'as, ke vi tra'vetur'is tia'n long'a'n voj'o'n por re'trov'i ŝi'n.

Rat'e'n.

Kio'n ŝi dir'as? (Rapid'eg'as antaŭ'e'n, sub'en'ŝir'ant'e la kurten'o'j'n.) Ĉu tio est'as efektiv'e ver'a, ke vi am'as i'a'n ali'a'n?

Juli'et'a.

Mi'a edz'o!

Ge'sinjor'o'j Bergwald.

La kurten'o'j!

Viktor.

Kio'n vi vol'as dir'i, sinjor'o?

Sinjor'o Bergwald.

Cert'e, cert'e, mi ĝi'n sci'as. La jun'a fraŭl'in'o est'as mi'a fil'in'o.

Rat'e'n.

Vi'a fil'in'o? Vi neniam dir'is, ke vi hav'as fil'in'o'n! Montr'u ŝi'n, montr'u al ni vi'a'n fil'in'o'n! (Elza en'ir'as dum la last'a'j vort'o'j.)

Sinjor'o Bergwald.

Jen ven'as mi'a fil'in'o.

Rat'e'n.

Ah, ĉarm'a fraŭl'in'o. Tut'e mal'simil'a al la ge'patr'o'j. Jun'ul'in'o, ĉu tiu ĉi bel'a fremd'ul'o en'am'iĝ'is je vi?

Elza.
(Ruz'et'e rigard'ant'e Viktor'o'n.)

Almenaŭ li tio'n dir'as.

Viktor.

Kaj li est'as sincer'a! (Al la ge'patr'o'j.) Mi'a'j kar'eg'a'j ge'sinjor'o'j, mi pet'as, don'u al mi la man'o'n de vi'a ĉarm'a infan'o, mi'a patr'o est'as tre riĉ'a: Dubois kaj kompani'o, strat'o San Lazaro en Parizo.

Rat'e'n.

Dubois kaj kompani'o, strat'o de Lazaro, bon'e, mi kon'as la firm'o'n, ekzist'as du'a en Afrik'o. Kia azen'o mi est'is! (Subit'e.) Pren'u ŝi'n, jun'ul'o, ŝi est'as la vi'a! Est'u ben'it'a'j mi'a'j infan'o'j!

Sinjor'o Bergwald.

Pardon'u, mi est'as la patr'o. Mi pri'parol'os la afer'o'n kun mi'a edz'in'o, kaj se ĉio est'as en bon'a ord'o, mi ne sci'as, kial ni ne akcept'u li'n kiel bo'fil'o'n? Nov'a vort'o kiu'n mi lern'is!

Viktor.
(Kis'as la man'o'n de Elza.)

Kia feliĉ'eg'o!

Scen'o XX.

(Bert'a kaj polic'an'o en'ir'as. Bert'a embaras'at'e klin'iĝ'as.)

Sinjor'in'o Bergwald.

Nu Bert'a, ĉu vi re'ven'as? Ĉu vi nun pens'as ali'e?

Bert'a.

Jes, sinjor'in'o, mi'a kuz'o la polic'an'o dir'as, ke por Esperant'o oni dev'as i'o'n ofer'i, Esperant'o est'as ideal'a afer'o!

Rat'e'n.

Sinjor'o polic'an'o, vi est'as prav'a! Per esperant'o kaj vi'a help'o mi re'trov'is mi'a'n edz'in'o'n!

Viktor.

Per Esperant'o mi vi'n trov'is!

Elza.

Viv'u Esperant'o!

Polic'an'o.

Permes'u, ankaŭ mi per Esperant'o trov'is fianĉ'in'o'n!

Sinjor'o Bergwald.

Kaj mi akir'is bo'fil'o'n! Ĉu ne est'is bon'e met'i en la fenestr'o'n:

Tie ĉi oni parol'as Esperant'e?

(Kurten'o.)

Scen'o:

Restoraci'o. (Kelner'o kun teler'tuk'o, aranĝ'as objekt'o'j'n.)

Vojaĝ'ant'o (en'ir'as).
(Rus'o, Pol'o aŭ ali'a fremd'ul'o dir'as en si'a naci'a lingv'o.)

Ŝajn'as est'i la ĝust'a lok'o! (Dir'as la nom'o'n de la tie'a restoraci'o.) Mi skrib'is al la firm'o Cook pri mi'a vojaĝ'o al Norveg'uj'o. Cook al mi respond'is, ke mi trov'os tie ĉi kun'vojaĝ'ont'o'j'n je tiu ĉi hor'o. Nun mi atend'os. (Al kelner'o, montr'ant'e la kart'o'n de la trink'aĵ'o'j.) Vin'o'n! (El'tir'as el si'a poŝ'o rus'a'n aŭ pol'a'n gazet'o'n, leg'as.)

Angl'in'o (en'ir'as).

O, I think I am right her'e. (Nom'as la restoraci'o'n.) O yes, all right. I wrote to Cook about a voyage to Denmark, Sweden and Norway. The office sent me a letter – o yes, all right! Her'e I am to find my fellow travellors. There a gentleman is sitting, perhaps he is on'e of the company. I’ll ask him. (Rimark'ant'e la kelner'o'n.) Som'e te'a, please. Courage now, courage! Sir, o please, I want to ask you, if you ar'e on'e of the travellors, who ar'e to meet her'e today?

Rus'o (rus'e).

Mi tre bedaŭr'as, mi ne kompren'as.

Angl'in'o.

Seems to me, the gentleman does not understand english? How is it possible? That is a great pity, I hoped so to find good company. I am so sorry. What countryman ar'e you?

Rus'o (rus'e).

Mi bedaŭr'as, mi ne kompren'as i'a'n angl'a'n vort'o'n. (German'e, iom ŝancel'iĝ'e.) Verstehen Si'e vielleicht Deutsch?

Angl'in'o.

What did you say? I did not understand you. O it is hor'rid! I so hoped to enjoy my journey, now I lose all hop'e for any pleasure! (La kelner'o aportas te'o'n.) I thank you! But o, no, no! Please hot, hot, hot!

Kelner'o.

Yes! (Post minut'o al'port'as varm'eg'a'n lakt'o'n.)

Franc'in'o (en'ir'as).

C’est just'e ic'i, je pens'e! (Nom'as la restoraci'o'n.) C’est ça, c’est just'e! J’ecrivais à l’office de Cook à cause d’un voyage à Danemark, la Sued'e et la Norvège. Je veux voir le mond'e un peu, je dezir'e faire des connaissances agréables. C’est pour ça, que j’écrivais a Cook. Il m’écrit que je trouverai ic'i dans le restaurant (nom'o) à cette heure bonn'e société, des compagnons agréables. (Al la kelner'o.) Du chocolat, s’il vous plait. Voilà un monsieur, voici une jeune dam'e! Ah madame, ai-je l’honneur de voir une des dames partoprenantes au voyage à Danemark?

Angl'in'o.

O I am very sorry, I don’t understand you. I can not make out what you mean. It is a great mis'fortun'e, that we ar'e speaking different languages. (Kelner'o al'port'as ĉokolad'o'n. Ĉiu'j sid'iĝ'as apud apart'a'j tabl'o'j kun mal'gaj'a'j mien'o'j.)

Ital'o (en'ir'as).

Ecco mi arrivato! Dev'o trovar qui i miei compagni di viaggio, come dice la lettera di Cook. – Va ben'e, vi son'o qualque signore e signori. (Al'parol'as la tri ge'sinjor'o'j'n unu post la ali'a, ĉiu el ili sku'as la kap'o'n.) Scusi, mi chiamo . . . . ., son'o venuti qui per trovar i compagni di viaggio? – N'o'n capiscono l’itali'an'o? – Ne'a anche Le'i? – Peccato! – (Al kelner'o, kiu ne'as.) Parli itali'an'o? – Ma che cosa si dev'e far'e? Dam'i un bicchiere di limonad'a! (Sid'iĝ'as mal'esperant'e.)

German'o (en'ir'as, esperant'e).

Ĉef'kelner'o! Glas'o'n da bier'o! (La gast'o'j ĉiu'j ek'star'iĝ'as.)

Rus'o.

Kio'n mi aŭd'as! Esperant'o!

Angl'in'o.

Kia surpriz'o! Ni'a kar'a lingv'o!

Franc'in'o.

O sinjor'o, vi parol'as Esperant'e?

Ital'o.

Fin'e, fin'e! Kia feliĉ'o!

Rus'o.

Nun ni pov'as parol'i pri ni'a afer'o!

Angl'in'o.

Ĉu vi est'as kun'vojaĝ'ont'o?

Franc'in'o.

Vi est'as ni'a bon'a anĝel'o!

Ital'o.
(Al kelner'o al'port'ant'e la bier'o'n.)

Kaj vi est'as ni'a anĝel'et'o, nun ni ne est'os plu mut'a'j ŝaf'o'j, ni est'os feliĉ'a'j hom'o'j. (Al la german'o.) Sinjor'o, ni dank'as vi'n, ĝis nun ni ne pov'is kompren'i unu la ali'a'n.

German'o.

Mi tre ĝoj'as, ke mi el'parol'is la sorĉ'a'n vort'o'n. Nun ni ja pov'as sid'iĝ'i kun'e. Sed, kar'a'j amik'o'j kaj sam'ide'an'o'j, permes'u al mi demand'o'n. Kial vi ne tuj prov'is ni'a'n lingv'o'n?

Rus'o.

Neni'u mi'n ĝis nun kompren'is.

Angl'in'o.

Kiam mi parol'is esperant'e, oni al'port'is al mi fromaĝ'o'n.

Franc'in'o.

Al mi oni al'port'is mineral'akv'o'n.

Ital'o.

Kaj mi, ge'sinjor'o'j, est'is en grand'a danĝer'o! Mi parol'is esperant'e, la hom'o'j mir'is, parol'et'is mal'laŭt'e, far'is sign'o'n tiel (tuŝ'as la frunt'o'n) ili 93 kred'is, ke mi est'is frenez'a! Ili vol'is met'i mi'n en san'ig'ej'o'n, en frenez'ul'ej'o'n. Tiam mi ĵur'is ne plu dir'i unu esperant'a'n vort'o'n, mi ĵur'is silent'i pri Esperant'o!

Rus'o.

Mi far'is la sam'a'n.

Angl'in'o.

Ankaŭ mi ĵur'is.

Franc'in'o.

Mi sam'e.

German'o.

Bon'e, bon'e, bon'eg'e! Kia mal'saĝ'a ĵur'o! Kaj tamen tre kompren'ebl'e. Kiom da mal'bon'o ni ĉiam dev'is aŭd'i pri ni'a lingv'o! Ĝi est'as utopi'o, sen'senc'aĵ'o, miks'aĵ'o, ne'ebl'ec'o, mort'e nask'it'a infan'o! Nu, feliĉ'e la infan'o viv'as kaj rid'as, ĝis nun ĝi nur lud'is, baldaŭ ĝi est'os matur'a hom'o, kiu labor'os kaj plen'um'os grav'a'j'n task'o'j'n. Sed kar'a'j amik'o'j, permes'u ali'a'n demand'o'n. Vi dir'as, ke vi ne kompren'is unu la ali'a'n, vi ŝajn'as al mi kler'a'j, instru'it'a'j person'o'j, vi vojaĝ'as en German'uj'o, kial do mi pet'as, vi ne lern'is la german'a'n lingv'o'n?

Rus'o.

Por dir'i la ver'o'n, mi ja kompren'as kaj parol'as la german'a'n lingv'o'n sufiĉ'e bon'e. Sed oni mi'n plej oft'e ne kompren'as, tial mi parol'as german'e ne'volont'e.

German'o.

Nu bon'e! (Al la angl'in'o.) Sed vi sinjor'in'o? Vi'a naci'o est'as parenc'a al la ni'a, vi est'as ni'a'j 94 kuz'o'j, ni'a'j kar'a'j ge'kuz'o'j, vi do am'as ni'a'n german'a'n lingv'o'n?

Angl'in'o.

Ho, sinjor'o, mi ne sci'as. Ho jes, mi ĝi'n ne mal'am'as, sed mi tut'e ne hav'is la ebl'ec'o'n lern'i ĝi'n. En mi'a urb'et'o ne ekzist'is german'a instru'ist'o; Esperant'o'n mi lern'is el “The whole of Esperant'o” de Ĉef'eĉ, sen instru'ist'o.

German'o.

Mi tio'n kompren'as. (Al la Franc'in'o.) Sed vi sinjor'in'o, kial vi ne lern'is german'a'n?

Franc'in'o.

O, sinjor'o, pardon'u, mi ne vol'as ofend'i vi'n, sed german'a lingv'o –

German'o.

Nu, parol'u nur, mi pet'as.

Franc'in'o.

La german'a lingv'o est'as terur'e mal'facil'a. Mi prov'is lern'i ĝi'n. Sed nek mi nek mi'a bon'a instru'ist'in'o pov'is el'parol'i la dik'a'j'n vort'o'j'n. Kontraŭ'e Esperant'o, kiel bel'e ĝi son'as. Sed german'a'n, pardon'u mi ne pov'is lern'i tiu'n terur'a'n lingv'o'n!

German'o.

Ho ve, kio'n mi dev'as aŭd'i! (Al la Ital'o.) Sed vi sinjor'o, kia'n motiv'o'n vi hav'is por ne lern'i la german'a'n, angl'a'n aŭ franc'a'n lingv'o'n?

Ital'o.

Mi ili'n lern'is, mi lern'is kvin lingv'o'j'n en mi'a lern'ej'o.

German'o.

Des pli bon'e! Vi do hav'is la ebl'ec'o'n de inter'parol'ad'o kun tiu'j ĉi sinjor'in'o'j?

Ital'o.

Tut'e ne sinjor'o, mi lern'is la lingv'o'j'n, sed mi ili'n ne sci'as parol'i. Mi forges'is la mal'mult'o'n kiu'n mi lern'is, mi ne pov'as dir'i unu sol'a'n fraz'o'n en ia lingv'o krom mi'a patr'a lingv'o.

German'o.

Ĉiam la sam'a: oni lern'as kaj lern'as, kaj post'e oni ne pov'as parol'i! Tut'e ali'a afer'o en ni'a neŭtral'a lingv'o. Ni pov'as parol'i, babil'i, laŭ kor'ĝoj'o, vi cert'e nun hav'os tre plezur'a'n vojaĝ'o'n.

Rus'o.

Mi esper'as trov'i bel'a'j'n vid'ind'aĵ'o'j'n por fotografi'o, (al la Angl'in'o) vi ankaŭ est'as fotograf'ist'in'o, ĉu ni labor'os kun'e?

Angl'in'o.

Cert'e, cert'e! Mi vi'n help'os. Ni supr'e'n'ramp'os la mont'o'j'n, tra'migr'ad'as la val'o'j'n, kaj vesper'e ni rivel'os ni'a'j'n bild'o'j'n.

Franc'in'o (al la Ital'o).

Ĉu vi est'as art'ist'o, sinjor'o? Vi hav'as kajer'uj'o'n kaj kolor'ig'il'o'j'n, mi ankaŭ desegn'as, mi dezir'as lern'i pentr'i, mi tre dezir'as perfekt'ig'i mi'n.

Ital'o.

O sinjor'in'o. Mi est'as feliĉ'a instru'i vi'n! Jes, cert'e, mi est'as pentr'ist'o. Mi sopir'as je nord'a'j pejzaĝ'o'j, la ŝton'eg'o'j, la fjord'o'j est'os mi'a'j model'o'j.

Franc'in'o.

Ni desegn'os kaj pentr'os kun'e!

German'o.

Mi antaŭ'dir'as al vi mult'eg'a'n plezur'o'n. Sed ne forges'u mi'n, mi pet'as, send'u al mi poŝt'kart'o'j'n.

Ĉiu'j.

Jes, cert'e, ni'a bon'far'ant'o!

German'o.

Vi'a ver'a bon'far'ant'o est'as la Esperant'o, est'as D^ro Zamenhof.

Viv'u Esperant'o, viv'u Zamenhof!

(Kurten'o.)

Originale	Korekte
viro extremement saĝa	viro extrêmement saĝa
montras exercises et grand battement	montras exercices et grand battement
heredanto kaj ĉiuokazo	heredanto kaj ĉiuokaze
havas la ĝoĵon	havas la ĝojon
devas resigni la heredaĵon	devas rezigni la heredaĵon
bruon kaj violinon	bruon kaj violonon
ludante violinon	ludante violonon
muziko je polonesa paŝo	muziko je poloneza paŝo
O jes, all right	O yes, all right
vojage to Denmark	voyage to Denmark
good kompany	good company
I loose all hope	I lose all hope
cause d’un vojage	cause d’un voyage
Du chokolat	Du chocolat
partoprenantes au vojage	partoprenantes au voyage
I kan not make out	I can not make out

Tri unu'akt'a'j Komedi'o'j

En'hav'o.

La Mal'feliĉ'ul'o'j

Unu'akt'a komedi'o de Louis Schneider

Person'ar'o:

Scen'o I.

Scen'o II.

Scen'o III.

Scen'o Iv.

Scen'o V.

Scen'o Vi.

Scen'o Vi'i.

Scen'o VIII. [1]

Scen'o IX.

Scen'o X.

Scen'o XI.

Scen'o XII.

Scen'o XIII.

Scen'o XIV.

Scen'o XV.

Tie ĉi oni parol'as Esperant'e

Unu'akt'a komedi'o de T. Williams (1859)

Person'o'j:

Scen'o I.

Scen'o II.

Scen'o III.

Scen'o Iv.

Scen'o V.

Scen'o Vi.

Scen'o Vi'i.

Scen'o VIII.

Scen'o IX.

Scen'o X.

Scen'o XI.

Scen'o XI.

Scen'o XII.

Scen'o XIII.

Scen'o XIV.

Scen'o XV.

Scen'o XVI.

Scen'o XVII.

Scen'o XVIII.

Scen'o XIX.

Scen'o XX.

La Renkont'o

Komedi'et'o original'e verk'it'a

Person'o'j:

Scen'o:

Notoj de la tekstpreparinto:

Scen'o VIII. ^[1]

Tie ĉi oni
parol'as Esperant'e